Manuscripts:
SÁM 72
SÁM 72 (1743, Iceland)
Stofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Reykjavík
Contemporary: Edda Sæmundar prests hins fróða.
Nú að nýju skrifuð af Árna Böðvarssyni, anno 1743.
Edda Íslendinga.
Samanskrifuð af spakvitrum Íslands fræðimeistara, Snorra Sturlusyni, með ágætum formála Guðmundar Andréssonar.
Nú að nýju skrifuð af Árna Böðvarssyni, anno 1743.Note: Two title pages.
1. (3r-82v) EddaSnorri SturlusonIcelandic, IcelandicEdda ÍslendingaNote: Additional items at the end.1.1. (3r-82v) Fyrri partur EdduNote: Introduction, Gylfaginning and on Snorri Sturluson.1.1.1. (3r-11v) Formáli Guðmundar AndréssonarGuðmundur AndréssonIcelandicFormáli Snorra-Eddu samsettur af Guðmundi AndréssyniÞrennar finnast meiningar um það hvaðan Eddunafn hafi sín rök eftir fyrirsögn og formála sjálfs authoris Eddu, Snorra Sturlusonar1.1.2. (12r-12r) Formáli Magnúsar ÓlafssonarMagnús ÓlafssonIcelandicEdda Islandorum Anno Christi M.CC.XV. Primum conscripta per Snorronem Sturlæ. Filium Nomophylacem. Hvað Edda séEdda er íþrótt af forndiktuðum fróðra manna dæmisögum og margfundnum heitum hlutanna,birtast með þeim formála eður Pologo sem eftir fylgir.1.1.3. (12r-17r) Prologus Snorra-EdduSnorri SturlusonIcelandicAlmáttugur Guð skapaði í upphafi himin og jörð og alla þá hluti sem þeim fylgjaað þeirra tunga Asíumanna varð eigin tunga um öll þessi lönd.1.1.4. (17r-52r) GylfaginningSnorri SturlusonIcelandicGylfaginning kap. 1 eður dæmisagaGylfi kóngur réð þar löndum er nú heitir Svíþjóðsvo sem sjá má og læra í seinna parti þessarar bókar, sem hér eftir fylgir.Note: On the bottom of fol. 52r i a later note in pencil.1.1.5. (52v-52v) Um Snorra SturlusonLatinSnorre Sturlæ Filius natus eft.Anno Christi 1179cui nomen erat Urækia.1.2. (53r-77r) Annar partur EdduNote: Kenningar, fornvísur.1.2.1. (53-76r) Um kenningarIcelandicUm kenningarÍ hinum fyrra partinum voru ritaðar þær frásögur af hvörjum teknar eru að fornu og nýjuÞang eður þara má kenna gras eður skóg sjóar eður fjöru eður skerja. Item eng sjóar. Fínís. Fínis.Nú eru kenningar hér skrifaðar en kunni nokkuð til að vanta má síðar inn setja. Enda eg svo þessa bók þann 19. january anno 1743. Árni Böðvarsson.Note: The colophon is on fol. 76r. 1.2.2. (76v-77r) Nokkrar fornvísurIcelandicNote: On the otherwise blank leaf 77vis written: "Þessa bók á eg undirskrifaður með réttu og hún er mér heimiluð af hennar réttum eiganda mr. Jóni Sigurðssyni, Hörðubóli þann 12. júní 1832. J. Grímsson.""Þessa bók Snorra- og Sæmundar-Eddur á eg undirskrifaður, J Grímsson 1832."2. (78r-135v) Sæmundar Edda (defective)IcelandicEdda Sæmundar prests hins fróðaNote: A leaf or leaves seem to be missing in between 132v-133r.2.1. (78r-82r) Heiti2.1.1. (78r-78v) Óðinn; heiti hans, ætt og uppruniIcelandicHér segir fyrst um ætt Óðins frá Trojumönnum2.1.2. (79r-79v) Ásar og ásynjurIcelandicHér uppskrifast ásar og ásynjur2.1.3. (80r-80r) Nöfn goða og gyðjaIcelandicHér skrifast nöfn heiðingjanna2.1.4. (80v-80v) NornanöfnIcelandicNornanöfn2.1.5. (80v-81r) DverganöfnIcelandicDverganöfn2.1.6. (81r-81r) SverðaheitiIcelandicSíðan teljast sverðaheiti2.1.7. (81r-81v) SkipaheitiIcelandicSkrifa verður skipaheiti2.1.8. (81v-81v) SjókenningarIcelandicSíðan teiknast sjókenningar2.1.9. (81v-82r) SjávarheitiIcelandicÞetta eru heiti á sjóKenningar má finna í síðari parti Snorra-Eddu. Byrjast því partar eður kvæði þessarar bókar sem eftir fylgja.Note: The colophon is on leaf 82r.2.1.10. (82v-82v) Table of ContentsIcelandicÞetta eru partar eður Capita Sæmundar-Eddu sem eftir fylgja:Völuspá, Hávamál, Vafþrúðnismál, Grímnismál, Gátur Gests blinda / getspeki Heiðreks kóngs, Gróuljóð, Fjölvinsmál, Bjargbúaþáttur.2.2. (83r-86v) VöluspáIcelandicHljóðs bið eg allar helgar kindirnú mun hún sökkvast.Note: 59 stanzas2.3. (86v-90v) Völuspá [Latin]LatinVaticinum Volæ [Seu Sibyllinum]Sileant omnes, Sanctæ creaturæNíðhöggur funera, nunc ille terra dehiscet.Note: 59 stanzas of Völuspá in Latin.2.4. (91r-106v) HávamálIcelandicHávamál en gömlu með þeirra appendice rúnacapitula af sjálfum Óðni kóngi ort og samsettNote: 165 in total (138+27 (rúnakapituli)).2.4.1. (91r-106v) HávamálIcelandicGáttir allarfold skal við flóði taka.2.4.2. (91r-106v) HávamálIcelandicRúnakapituliVeit eg at eg hékkHeilir þeirs hlýddu.2.5. (107r-109r) VafþrúðnismálIcelandicVafþrúðnismálRáð þú mér nú FriggÞú ert æ vísastur vera.2.6. (109r-111v) GrímnismálIcelandic2.6.1. (109r-111v) Grímnismál [Prose]IcelandicFrá sonum Hrauðungs konungsHrauðungur kóngur átti tvo sonuAgnar var þar kóngur lengi síðan.2.6.2. (109v-111v) Grímnismál [Verses]IcelandicHeitur ertu hripuðurallir af einum mér.2.7. (111v-113r) SkírnismálLatinFör Skírnis2.7.1. (111v-111v) Skírnismál [Prose]IcelandicFreyr sonur NjarðarFreyr stóð úti og kvaddi hann og spurði tíðinda og kvað:2.7.2. (111v-113r) Skírnismál [Verses]IcelandicRístu nú Skírnirenn sjá hálf hýnótt.2.8. (113r-114v) HárbarðsljóðIcelandicHarbarsljóð2.8.1. (113r-113r) Hárbarðsljóð [Prose]IcelandicÞór fór úr austurvegivar ferjukarlinn með skipið. Þór kallaði:2.8.2. (113r-114v) Hárbarðsljóð [Verses]IcelandicHver er sá sveinn sveinaFar þú nú þars þig hafi allan gramir.2.9. (114v-116r) HymiskviðaIcelandicÞór dró MiðgarðsormÁr valtívar / veiðar námuægis, eitt hörmeitið.2.10. (116r-119r) LokasennaIcelandic2.10.1. (116r-119r) Lokasenna [Prose]IcelandicFrá Ægi og goðumÆgir er að öðru nafni hét GymirÞað eru nú kallaðir landskjálftar.2.10.2. (116r-119r) Lokasenna [Verses]IcelandicLokasennaSeg þú það Eldirbrenni þér á baki.2.11. (119r-120v) ÞrymskviðaIcelandicÞrymskviða eður HamarsheimtReiður var þá Vingþórendur að hamri.2.12. (120v-121v) AlvíssmálIcelandicAlvíssmálBekki breiða / nú skal brúður með méruppi ertu dvergur um dagaður. Nú skín sól í sali.2.13. (121v-122v) Reginsmál (defective)IcelandicFrá Regin og Sigurði FáfnisbanaKominn er hingað sonur Sigmundarog Hugin gladdi.Note: Only part of the poem, i.e. verses 13 and 16-26 (cf. Eddukvæði ed. Gísli Sigurðsson 1999: 202-206).2.14. (122v-124r) Sigurdrífumál (defective)IcelandicNote: Note: Only part of the poem, begins with verse 5 (cf. Eddukvæði ed. Gísli Sigurðsson 1999: 221-228). Ends with prose.2.14.1. (122v-123v) Sigurdrífumál [Verses]Brynhildarljóð eður heilræði Brynhildar við SigurðBjór færi eg þérrömm eru róg af risin.Note: 17 lines of the end are wriiten in another hand on leaf 123v.2.14.2. (122v-123v) Sigurdrífumál [End]Svo er sagt að Gjúkasynir sviku Sigurð í tryggðumhún lagði sig sverði til bana.2.15. (124r-124v) Helreið BrynhildarIcelandicBrynhildur reið Helveg2.15.1. (124r-124v) Helreið Brynhildar [Prose]IcelandicEftir dauða Brynhildarþar er gýgur nokkur bjó. Gýgurin kvað:2.15.2. (124r-124v) Helreið Brynhildar [Verses]IcelandicSkaltu í gögnum ganga eigigýgjar kyn2.16. (124v-126r) Guðrúnarkviða IIcelandicGuðrúnarkviðaNote: Lausamálskafli er á undan og á eftir kvæðinu.2.16.1. (124v-126r) Guðrúnarkviða [Prose]IcelandicGuðrún sat yfir Sigurði dauðumsvo sem segir í Sigurðarkviðu inni skömmu.2.16.2. (124v-126r) Guðrúnarkviða [Verses]Ár var það er Guðrún gerðist að deyjaer hún sár um leit á Sigurði.2.17. (126r-126v) FáfnismálIcelandicFrá dauða FáfnisÞetta hefði átt að skrifast fyrri.Note: The colophon is on leaf 126r.Note: The prose part is in front of the poem. The poem is not copied in full. The text ends at the beginning of the 23rd stanza. (Cf. Eddukvæði ed. Gísli Sigurðsson 1999: 212.)2.17.1. (126r-126r) Fáfnismál [Prose]IcelandicSigurður hitti slóð Fáfnis á GnitaheiðiSigurður hljóp úr gröfinni og sá hver þeirra annan. Fáfnir kvað:2.17.2. (126r-126v) Fáfnismál [Verses]IcelandicSveinn og sveinnFáfnir muni, þitt var nú meira megin.2.18. (127r-128v) HyndluljóðIcelandicHyndluljóð hin gömluVaki mér meyjabið eg Óttari öll góð duga.2.19. (128v-131v) Hervarar saga (Riddles)Icelandic2.19.1. (128v-129r) Gátur Gestumblinda [Introduction]IcelandicFormáli að getspeki Heiðreks kóngsHeiðrekur hét kóngur ágæturÞá mælti Gestur:2.19.2. (129r-131v) Gátur Gestumblinda [Riddles]IcelandicHafa vildak / það í gær hafðakþví ber hann stýfðan stert.2.20. (131v-132v) GrógaldurIcelandicGróuljóð er hún gól syni sínum áður en það Óðinn í helju hvarf og hún var dauðVaki þú Gróa / vaki þú góð konameðan þú mín orð of manst.2.21. (132v-132v) Baldurs draumar (defective)IcelandicVegtamskviðaSenn voru æsir á þingi allir Ends: Hvað er manna, það mér ókunnra er mér hefir aukið erfitt Note: The poem ends defective. The text from the forth word in the fifth stanza onwards is missing. (Cf. Finnur Jónsson's ed. 1905.2.22. (133r-133v) Fjölsvinnsmál (defective)Icelandic Begins: Gífur heitir / en Gere annarnú er það satt / að við slíta skulum / ævialdri saman.Note: The bginning is defective.2.23. (134r-135v) GrottasöngurIcelandicNú erum komnar / til kóngs húsahafa fullstaðið / fljóð að moldri [sic?].2.24. (136r-137v) Bergbúa þátturIcelandicBjargbúaþátturNote: After a short introductory chapter, the poem called Hallmundarkviða is given with comments.2.24.1. (136r-136r) Bergbúaþáttur [Introduction]IcelandicÞað er efni þessarar frásöguHellir þessi fannst aldrei síðan.2.24.2. (136r-137v) Bergbúaþáttur [Verses]IcelandicHrynur að heiða fenriónyt, mikið víti / onyt, mikið víti.Note: Other verses follow, including extracts from epic poems.2.25. (137v-138v) SonatorrekEgill SkallagrímssonIcelandicKvæði Egils Skallagrímssonar er hann kallaði Sonartorrek[sic]Mjög erum tregt / tungu að hræraog óhryggur / heljar bíða.2.26. (138v-141r) Egils saga SkallagrímssonarEgill SkallagrímssonIcelandicKvæði Egils Skallagrímssonar nær hann leysti höfuð sitt á Norðymbralandi, anno 934. Eyrekur blóðöx og hirð hans heyrði á.Vestur fór eg um vervagna vára / eður vili tára.Drápan er skrifuð eftir Runica Wormi.Note: The colophon is on fol. 141r.2.27. (141r-144v) KrákumálIcelandicRagnars kviða loðbrókar, skrifuð eftir Runica Wormi.Hjuggum vér með hjörvilæjandi skal eg deyja.Endir LoðbrókarkviðuNote: The colophon is on leaf 144v. Below it a different hand wrote: "Þessi kviða kallast réttar Krákumál."2.28. (144r-144v) Various poemsIcelandic, IcelandicNote: On top of fol. 144r might be written: "Úr sögu Hákons konungs gamla". This is almost illegible, though, due to trimming of the leaf. Note: Other verses unidentified2.28.1. (-) Verses on king Hákon's warfare to VermlandSturla ÞórðarsonIcelandic2.28.2. (-) Orkneyinga saga [Verses]IcelandicNote: Some Verses from Orkneyinga saga2.29. (146r-146r) Runic alphabetIcelandicGamalt alfabet2.30. (146v-148v) Nokkrar deilurIcelandicDeilur nokkrarÞessar deilur skrifaði eg eftir gamalli skræðu en veit ei hvert að öllu réttar eru. Anno 1748 A: B: S:Note: The colophon is on leaf 148v.2.31. (149r-149v) ÞórnaldarþulaIcelandicÞornaddarþulaHlýði fólk fræði mínu á meðan ég set sök mína í sleðavinstra fæti, fótur úr feitleika. Fallið höfuð úr tönn.Note: One of the oldest known manuscripts of þula (cf. Einar G. Pétursson, Gripla XVIII)2.32. (150r-153v) SólarljóðIcelandicSólarljóð Sæmundar prests hins fróðaÓvinum þínum trú þú aldreigihinum líkn en lifa.
CodexPaperii, 153, ii190mm x 145mmContemporary pagination and later foliationAverage165mm x 125mmYesÁrni BöðvarssonKurrentMajor
Info: Mostly written by Árni Böðvarsson, fols. 1r-149v. Kurrent for main text, chancery for rubrics.
UnknownUnknownMinor
Info: Fols. 150r-153v are most likely written in one other hand.
Moderate
  • Border: A red line around the writing surface, a double line around title pages.
  • Initial
  • Frieze
Medium
  • Marginalia, (e.g. on fol. 144v); a different hand wrote underneath the colophon: "Þessi kviða kallast réttar Krákumál."
  • On fols. 1r-3r and 77v are names of former owners, e.g on fol. 2v: "Þessa bók heimila eg Mr. Jóni Grímssyni til eignar þann 12. júní 1832. Til merkis mitt nafn Jón Sigurðsson." and on fol. 77v: "Þessa bók á ég undirskrifaður með réttu og hún er mér heimiluð af hennar réttum eiganda mr. Jóni Sigurðssyni, Hörðubóli þann 12. júní 1832. Testerar J. Grímsson." and on fol. 152v: "Sölvason frá Löngumýri gefur Daníel Kristjáni(?)þessa bók 1898."
  • In the back, there is a slip with information on the provenance written by the donor.
Plain (later)
Modern green leather binding.
1743Iceland
Jón Sigurður Sigurðsson: OwnerJón Grímsson: OwnerAmbiguous: OwnerAmbiguous: OwnerÖrn Arnar: DonorStofnun Árna Magnússonar í íslenskum fræðum, Reykjavík: OwnerA certain Jón Sigurðsson gave the manuscript to Jón Grímsson in Hörðuból in 1832. A certain (?) Sölvason from Löngumýri gave the manuscript to a certain Daníel Kristján in 1898. Örn Arnarson bought the manuscript in Israel and donated to the Stofnun Árna Mangússonar in 2003.
Last update: 2016-08-20

 

Contact

M. J. Driscoll
Department of Nordic Studies and Linguistics
University of Copenhagen
Njalsgade 136 & Emil Holms Kanal 2
DK-2300 Copenhagen S
Denmark