Örvar-Odds saga

I. KAPÍTULI

GRÍMR hét maðr ok var kallaðr loðinkinni. Því var hann svá kallaðr, at hann var með því alinn, en þat kom svá til, at þá þau Ketill hængr, faðir Gríms, ok Hrafnhildr Brúnadóttir gengu í eina sæng, sem fyrr er skrifat, at Brúni breiddi á þau húð eina, er hann hafði boðit til sín Finnum mörgum, ok um nóttina leit Hrafnhildr út undan húðinni ok sá á kinn einum Finninum, en sá var allr loðinn. Ok því hafði Grímr þetta merki síðan, at menn ætla, at hann muni á þeiri stundu getinn hafa verit. Grímr bjó í Hrafnistu. Hann var auðigr at fé ok mikils ráðandi um allt Hálogaland ok víðar annars staðar. Hann var kvángaðr, ok hét Lopthæna kona hans. Hún var dóttir Haralds hersis ór Vík austan.

Þat var eitt sumar, at Grímr bjó för sína í Vík austr eptir Harald dauðan, mág sinn, fyrir því at hann átti þar miklar eignir. Ok er Lopthæna verðr þess vís, þá beiðist hún at fara með honum, en Grímr segir, at þat mátti eigi vera, – „fyrir því at þú ert kona eigi heil.“ „Ekki læt ek mér annat líka,“ segir hún, „en fara.“ Grímr unni henni mikit, ok lætr hann þat eptir henni. Hún var hverri konu vænni ok betr at sér um alla hluti, þeira er í Noregi váru. Þeira för var búin virðuliga.

Grímr sigldi tveim skipum ór Hrafnistu austr í Vík. En er þau koma fyrir sveit þá, er heitir á Berurjóðri, þá segir Lopthæna, at hún vill láta lægja seglin, fyrir því at hún kenndi sér sóttar, ok svá var gert, at skipin váru at landi látin. Þar bjó sá maðr, er Ingjaldr hét. Hann var kvángaðr maðr ok átti son við konu sinni, ungan at aldri, en vænan at áliti, þann er Ásmundr hét. En er þau váru at landi komin, váru menn upp sendir til bæjar at segja Ingjaldi, at Grímr var þar kominn við land ok kona hans. Þá lét Ingjaldr eyki beita fyrir vagnsleða ok fór sjálfr á móti þeim ok bauð þeim allan þann beina, sem þau þurftu ok þau vildu þegit hafa. Þá fóru þau heim til bæjar Ingjalds. Síðan var Lopthænu fylgt í kvenna hús, en Grími var fylgt í skála ok skipat í öndvegi, ok engan hlut þóttist Ingjaldr fullvel gert geta til þeira Gríms. En Lopthænu elnaði sóttin til þess, at hún varð léttari at sveinbarni, ok tóku konur við því ok létust aldrigi sét hafa jafnvænt barn. Lopthæna leit til sveinsins ok mælti: „Berið hann til föður síns. Hann skal nafn gefa barninu,“ ok svá var gert. Var sveinninn þá vatni ausinn ok nafn gefit ok kallaðr Oddr. Þar var Grímr þrjár nætr. Þá sagði Lopthæna, at hún var búin til ferðar, ok þá sagði Grímr Ingjaldi, at hann vill búast til burtferðar. „Svá er mér gefit,“ sagði Ingjaldr, „at ek vilda þiggja af yðr nokkurn virðingar hlut.“ „Þat er makligt,“ sagði Grímr, „ok kjós þú þér sjálfr laun, því at eigi skortir fé fram at greiða.“ „Ærit hefi ek fé,“ sagði Ingjaldr. „Þá þigg þú annat,“ sagði Grímr. „Barnfóstr vil ek bjóða þér,“ sagði Ingjaldr. „Þat veit ek eigi,“ sagði Grímr, „hversu Lopthænu er um þat gefit.“ En hún svaraði: „Þat ræð ek at þiggja þat, sem svá er vel boðit.“

Þá var þeim fylgt til skipa sinna, en Oddr var eptir á Berurjóðri. Þau fóru ferða sinna, til þess at þau kómu austr í Vík, ok eru þar þá stund, sem þau þykkjast þurfa. Síðan búast þau í burt þaðan, ok gaf þeim vel byri, til þess at þau kómu fyrir Berurjóðr. Þá bað Grímr lægja seglin. „Hví skulu vér eigi fara ferðar várrar?“ sagði Lopthæna. „Ek ætlaða,“ sagði Grímr, „at þú mundir vilja finna son þinn.“ „Leit ek á hann,“ sagði hún, „er vit skildum, ok þótti mér sem hann mundi lítt renna ástaraugum til vár Hrafnistumanna, ok munu vit fara ferð vára,“ sagði hún.

Nú koma þau Grímr heim í Hrafnistu ok settust at búi sínu, en Oddr vex upp at Berurjóðri ok Ásmundr. Oddr nam íþróttir þær, er mönnum var títt at kunna. Ásmundr þjónaði honum í hvívetna. Hann var flestum mönnum vænni ok gervari at sér.

Fóstbræðralag gerðist með þeim Oddi ok Ásmundi. Í skotbökkum váru þeir hvern dag eða á sundi. Engi komst til jafns við Odd um allar íþróttir. Aldri var Oddr at leikum sem önnur ungmenni. Honum fylgdi Ásmundr ávallt. Framar mat Ingjaldr Odd en Ásmund í hvívetna.

Skeyti lét Oddr sér gera hvern mann, er hann fann hagan. Hann varðveitti þau ekki eptir, ok fóru þau um flet ok um bekki undir mönnum. Margir skeindust á því, er menn kómu í myrkri inn eða niðr settust. Sjá einn hlutr var svá, at Oddi aflaði óvinsælda. Menn töluðu um við Ingjald, at hann skyldi tala við Odd um þetta. Ingjaldr finnr Odd at máli einnhvern dag. „Hlutr er sá einn,“ sagði Ingjaldr, „fóstri minn, at þér aflar óvinsælda.“ „Hverr er sá?“ sagði Oddr. „Þú varðveitir eigi skeyti þín, sem öðrum mönnum er títt,“ sagði Ingjaldr. „Þá þætti mér þú mega gefa sakir á því,“ sagði Oddr, „ef þú hefðir mér nokkut fengit at varðveita þau í.“ „Ek skal til fá,“ sagði Ingjaldr, „þat sem þú vilt.“ „Þat hygg ek,“ sagði Oddr, „at þú munir þat ekki til fá.“ „Þat mun eigi vera,“ sagði Ingjaldr. „Hafr áttu þrévetran, svartan at lit,“ sagði Oddr. „Hann vil ek drepa láta ok flá belg af bæði með hornum ok klaufum.“ Ok svá var gert sem Oddr mælti fyrir, ok var honum færðr belgrinn, þá er búinn var. Þar bar hann í ofan örvar sínar, ok eigi léttir hann af, fyrr en fullr var belgrinn. Þat var miklu fleira ok meira en annarra manna skeyti. Boga fekk hann sér at því skapi.

Svá var Oddr búinn, at hann var í rauðum skarlatskyrtli hvern dag ok hafði knýtt gullhlaði at höfði sér. Örvamæli sinn hafði hann, hvar sem hann fór. Ekki vandist Oddr blótum, því at hann trúði á mátt sinn ok megin, ok þar gerði Ásmundr eptir, en Ingjaldr var inn mesti blótmaðr. Opt fóru þeir fóstbræðr fyrir land fram, Oddr ok Ásmundr.

II. KAPÍTULI

Kona er nefnd Heiðr. Hún var völva ok seiðkona ok vissi fyrir óorðna hluti af fróðleik sínum. Hún fór á veizlur ok sagði mönnum fyrir um vetrarfar ok forlög sín. Hún hafði með sér fimmtán sveina ok fimmtán meyjar. Hún var á veizlu skammt í burt frá Ingjaldi. Þat var einn morgin, at Ingjaldr var snemma á fótum. Hann gekk þar at, sem þeir Oddr ok Ásmundr hvíldu, ok mælti: „Ek vil senda ykkr frá húsi í dag,“ sagði hann. „Hvert skulu vit fara?“ sagði Oddr. „Þit skuluð bjóða hingat völunni, af því at hér er nú veizla stofnuð,“ sagði Ingjaldr. „Þá för fer ek eigi,“ sagði Oddr, „ok kann ek mikla óþökk, ef hún kemr hér.“ „Þú skalt fara, Ásmundr,“ sagði Ingjaldr, „því at þín á ek ráð.“ „Gera skal ek þann hlut nokkurn,“ sagði Oddr, „at þér þykki eigi betr en mér þykkir nú þetta.“

Ásmundr ferr nú ok býðr þangat völunni, ok hún hét ferðinni ok kom með allt sitt föruneyti, en Ingjaldr gekk mót henni með öllum sínum mönnum ok bauð henni í skála. Þau bjuggust svá við, at seiðr skyldi fram fara um nóttina eptir. Ok er menn váru mettir, fóru þeir at sofa, en völva fór til náttfarsseiðs með sitt lið. En Ingjaldr kom til hennar um morguninn ok spurði, hversu at hefði borit um seiðinn. „Þat ætla ek,“ sagði hún, „at ek hafa vís orðit þess, sem þér vilið vita.“ „Þá skal skipa mönnum í sæti,“ sagði Ingjaldr, „ok hafa af þér fréttir.“ Ingjaldr gekk fyrstr manna fyrir hana. „Þat er vel, Ingjaldr,“ sagði hún, „at þú ert hér kominn. Þat kann ek þér at segja, at þú skalt búa hér til elli með mikilli sæmd ok virðingu, ok má þat vera mikill fagnaðr öllum vinum þínum.“ Þá gekk Ingjaldr burt, en Ásmundr þangat. „Vel er þat,“ sagði Heiðr, „at þú ert hér kominn, Ásmundr, því at þinn vegr ok virðing ferr víða um heiminn, en ekki muntu við aldr togast, en þykkja þar góðr drengr ok mikill kappi, sem þú ert.“ Síðan gekk Ásmundr til sætis síns, en alþýða fór til seiðkonunnnar, ok sagði hún hverjum þat, sem fyrir var lagit, ok una þeir allir vel við sinn hlut. Síðan sagði hún um vetrarfar ok marga aðra þá hluti, er menn vissu eigi áðr. Ingjaldr þakkar henni sínar spásögur. „Hvárt hafa nú allir hingat farit, þeir sem innan hirðar eru?“ sagði hún. „Ek ætla nú farit hafa nær alla,“ sagði Ingjaldr. „Hvat liggr þar í öðrum bekkinum?“ sagði völvan. „Feldr nokkurr liggr þar,“ sagði Ingjaldr. „Mér þykkir sem hræfist stundum, er ek lít til,“ sagði hún. Þá settist sá upp, er þar hafði legit, ok tók til orða ok mælti: „Þat er rétt, sem þér sýndist, at þetta er maðr ok þar sá maðr, at þat vill, at þú þegir sem skjótast ok fleiprir eigi um mitt ráð, því at ek trúi eigi því, sem þú segir.“ Oddr hafði einn búinn sprota í hendi ok mælti: „Þenna sprota mun ek færa á nasir þér, ef þú spáir nokkuru um minn hag.“ Hún mælti: „Þér mun ek þó segja, en þú munt hlýða,“ segir hún. Þá varð henni ljóð á munni:

„Ægðu eigi mér,
Oddr á Jaðri,
elda skíðum,
þótt ýmist geipum.
Saga mun sannast,
sú er segir völva.
Öll veit hún manna
örlög fyrir.

Ferr eigi þú svá
fjörðu breiða
né líðr yfir
láð ok vága,
þótt sjór yfir þig
sægjum drífi, –
hér skaltu brenna
á Berurjóðri.

Skal þér ormr granda
eitrblandinn,
fránn ór fornum
Faxa hausi.
Naðr mun þik höggva
neðan á fæti,
þá ertu fullgamall
fylkir orðinn.

Þat er þér at segja, Oddr,“ sagði hún, „sem þér má gott þykkja at vita, at þér er ætlaðr aldr miklu meiri en öðrum mönnum. Þú skalt lifa þrjú hundruð vetra ok fara land af landi ok þykkja þar ávallt mestr, er þá kemr þú. Því at vegr þinn mun fara um heim allan, en aldri ferr þú svá víða, at hér skaltu deyja á Berurjóðri. Hestr stendr hér við stall, föxóttr ok grár at lit. Hauss hans Faxa skal þér at bana verða.“ „Spá þú allra kerlinga örmust um mitt ráð,“ sagði Oddr. Hann spratt upp við, er hún mælti þetta ok rekr sprotann á nasir henni svá hart, at þegar lá blóð á jörðu. „Takið föt mín,“ sagði völvan, „ok vil ek fara á burt heðan, því at þess hefi ek hvergi komit fyrr, at menn hafi barit á mér.“ „Eigi skaltu þat gera,“ sagði Ingjaldr, „því at bætr liggja til alls, ok skaltu hér vera þrjár nætr ok þiggja góðar gjafir.“ Hún þá gjafirnar, en burt fór hún af veizlunni.

III. KAPÍTULI

Eptir þetta bað Oddr Ásmund fara með sér. Þeir taka Faxa ok slá við hann beizli ok leiða hann eptir sér, unz þeir koma í eitt dalverpi. Þar gera þeir gröf djúpa, svá at Oddr komst tregliga upp ór, en síðan drepa þeir Faxa þar í ofan, ok færir Oddr þar svá stóra steina á ofan ok þeir Ásmundr sem þeir gátu mesta ok bera sand hjá hverjum steini. Haug verpa þeir þar af upp, er Faxi liggr undir. En er þeir höfðu lokit verki sínu, mælti Oddr: „Þat ætla ek, at þat láta ek um mælt, at tröll eiga hlut í, ef Faxi kemst upp, ok þat hygg ek, at rennt hafa ek nú þeim sköpunum, at hann verði mér at bana.“

Þeir fara heim eptir þat ok til fundar við Ingjald. „Skip vil ek mér láta fá,“ sagði Oddr. „Hvert skal fara?“ sagði Ingjaldr. „Burt ætla ek heðan,“ sagði Oddr, „af Berurjóðri ok koma hér aldrigi, meðan ek lifi.“ „Þat muntu eigi gera vilja,“ sagði Ingjaldr, „því at þat gerir þú svá, at mér þykkir verst, eða hvat viltu hafa manna með þér?“ „Vit Ásmundr skulum fara tveir,“ sagði Oddr. „Aptr, vil ek, at þú sendir Ásmund skjótt,“ sagði Ingjaldr. „Eigi skal hann heldr aptr koma en ek,“ sagði Oddr. „Þat gerir þú illa,“ sagði Ingjaldr. „Þat skal ek gera, er ek ætla, at þér muni verst líka, fyrir þat, at þú bautt hingat völunni, ok vissir þú, at mér þótti þat verst,“ sagði Oddr.

Nú búast þeir til ferðar Oddr ok Ásmundr ok ganga á fund Ingjalds ok biðja hann vel lifa ok fara til skips ok draga þat fram; róa síðan frá landi. „Hvert skulu vit fara?“ sagði Ásmundr. „Mun eigi þat ráð,“ sagði Oddr, „at sækja heim frændr sína í Hrafnistu?“ En þá er þeir váru komnir út um eyjar, tók Oddr til orða: „Erfiðlig er för okkur, ef vit skulum róa alla leið norðr til Hrafnistu; mun nú verða at vita, hvárt ek hefi nokkut af ættargift várri. Þat er mér sagt, at Ketill hængr drægi segl upp í logni. Nú skal ek þat reyna ok draga segl upp.“ En þegar þeir höfðu undit seglit, þá gaf þeim byr, til þess at þeir koma til Hrafnistu snemma dags; draga upp skip sitt ok ganga síðan til bæjar. Oddr hafði ekki fleira vápna en mæli sinn ok hafði hann á baki, en boga í hendi. En er þeir koma at bænum, stóð þar maðr úti ok heilsar þeim vel, er komnir eru, ok spyrr þá at nafni. „Engu skiptir þik þat,“ sagði Oddr. Þá spurði Oddr, hvárt Grímr væri heima. Sá sagði, at hann var heima. „Þá kalla þú hann út,“ sagði Oddr. Sá fór þá inn ok sagði Grími, at menn váru komnir úti tveir, – „ok mæltu, at þú skyldir út ganga.“ „Hví mega þeir eigi inn ganga?“ sagði Grímr, „ok bið, at þeir gangi inn.“ Út fór sá ok sagði þeim slíkt sem við hann var mælt. „Þú skalt fara inn í öðru sinni,“ sagði Oddr, „ok seg Grími, at hann komi út ok finni okkr.“ Sá fór ok sagði Grími. „Hvern veg er þessum mönnum farit?“ sagði Grímr. „Þeir eru vænir menn at yfirliti ok miklir vexti. Belg nokkurn mikinn hefir sá annarr á baki.“ „Svá segir þú frá mönnum þessum, at hér munu komnir þeir fóstbræðr, Oddr ok Ásmundr.“ Síðan fór Grímr út ok allir þeir, sem inni váru, ok fagna vel Oddi ok Ásmundi. Býðr Grímr þeim inn með sér í skála, ok þat þiggja þeir.

En þegar þeir höfðu niðr setzt, þá spyrr Oddr at frændum sínum, Guðmundi ok Sigurði, en þar var svá frændsemi farit, at Guðmundr var bróðir Odds, en sonr Gríms ok Lopthænu, en Sigurðr var systursonr Gríms. Þeir váru vænir menn. „Þeir liggja hér norðan undir eyjunni ok ætla til Bjarmalands,“ sagði Grímr. „Þá vil ek finna,“ sagði Oddr. „Hitt vil ek,“ sagði Grímr, „at þú sért hér í vetr.“ „Fara verðr nú fyrst,“ sagði Oddr, „ok hitta þá.“ Ok þá fór Grímr með honum, til þess er þeir koma á norðanverða eyna. Þeir liggja þar á tveim skipum. Þá lét Oddr kalla þá á land, frændr sína. Þeir fagna honum vel, ok þegar sem þeir hafa spurt tíðenda, mælti Oddr: „Hvert hafi þit för ykkar ætlat?“ „Til Bjarmalands,“ sagði Guðmundr. „Vit Ásmundr viljum fara með ykkr,“ sagði Oddr. En Guðmundr hafði orð fyrir þeim ok mælti: „Eigi stendr þann veg af, Oddr frændi, at þú farir með okkr sumarlangt. Vit höfum nú áðr búna ferð okkra, ok far þú með okkr at sumri, þangat sem þú vilt.“ „Vel er þat mælt,“ sagði Oddr, „en vera þykki mér mega, at ek fái mér skip at sumri ok þurfi ekki at vera ykkarr farþegi.“ „Eigi muntu með okkr fara at sinni,“ sagði Guðmundr, ok skildu at því.

IV. KAPÍTULI

Nú þiggr Oddr heimboðit at föður sínum, ok skipar Grímr honum it næsta sér í öndvegi, en Ásmundi hjá Oddi, ok var þar uppi öll ölværð af Gríms hendi. En þeir Guðmundr ok Sigurðr lágu þar undir eyjunni hálfan mánuð, svá at þeim gaf aldri á burt.

Þat var á einni nótt, at Guðmundr lét illa í svefni, ok ræddu menn um, at hann skyldi vekja. Sigurðr sagði, at hann skyldi njóta draums síns. Þá vaknar Guðmundr. „Hvat hefir þik dreymt?“ sagði Sigurðr. „Mik dreymdi þat,“ sagði Guðmundr, „at ek þóttumst hér liggja undir eyjunni, en ek sá upp á eyna, at hvítabjörn lá í hring um hana, en hér yfir skipunum uppi mættust döfin ok höfuðit dýrsins, en þat var grimmligt, svá at ek hefi ekki þvílíkt sét, því at fram horfðu öll hárin eptir dýrinu, ok svá þótti mér sem þá ok þá mundi þat hlaupa út á skipin ok sökkva þeim báðum, ok þá vaknaða ek. Nú skaltu ráða drauminn,“ sagði hann. „Þat ætla ek,“ sagði Sigurðr, „at hann þurfi litla ráðning, því at þar er þér þótti bjarndýrit liggja svá grimmligt, at þér þótti öll hárin horfa fram á því, ok þú hugðir, at þat mundi sökkva skipunum, þat sé ek glöggt, at þat er fylgja Odds, frænda okkar, ok mun hann vera okkr reiðr. Ok mun þat vera úlfhugr sá, sem þér þótti, at dýrit hefði á okkr. Ok þat kann ek þér at segja, at okkr mun aldri fyrr á burt gefa en hann ferr með okkr.“ „Hann mun nú ekki fara vilja, þó at vér bjóðum honum,“ sagði Guðmundr. „Hvat skal þá til ráðs taka?“ sagði Sigurðr. „Þat ræð ek,“ sagði Guðmundr, at vit göngum á land upp ok bjóðum honum at fara með okkr.“ „En hversu skal þá með fara, ef hann vill ekki fara?“ sagði Sigurðr. „Þá skulu vit gefa honum annat skipit en hann fari eigi,“ sagði Guðmundr.

Ganga þeir nú á land upp ok finna Odd ok bjóða honum at fara með sér. Hann kveðst þá víst eigi fara vilja. „Vér viljum nú gefa þér annat skipit, ok far þú með oss,“ sagði Guðmundr. „Þá skal ek fara,“ sagði Oddr, „ok em ek nú albúinn.“

Þá fylgir Grímr þeim til skips. „Hér eru gripir þeir, er ek vil gefa þér, Oddr frændi,“ sagði Grímr. „Þat eru þrjár örvar, en þær eigu nafn ok eru kallaðar Gusisnautar.“ Hann selr nú Oddi örvarnar. Hann lítr á ok mælti: „Þetta eru inar mestu gersimar.“ Þær váru gulli fiðraðar, ok þær flugu sjálfar af streng ok á, ok þurfti aldri at leita þeira. „Þessar örvar tók Ketill hængr af Gusi Finna konungi. Þær bíta allt þat, þeim er til vísat, því at þær eru dvergasmíði.“ „Engar gjafir hefi ek þær þegit,“ sagði Oddr, „at mér þætti jafnfríðar,“ ok þakkar hann feðr sínum, ok skiljast þeir feðgar með vináttu, ok stígr Oddr á skip ok ræðir um, at þeir muni flytjast undan eyjunni, ok taka þeir til segla á skipi Odds, ok svá gera þeir hvárirtveggja.

Nú gaf þeim þegar byr, ok sigldu í einu norðr fyrir Finnmörk, ok fellr þá af byrrinn, ok leggja þar til hafnar ok váru þar um nóttina, ok var þar fjöldi gamma á landi uppi. Um morguninn ganga þeir á land af skipi Guðmundar ok renna í hvern gamma ok ræna Finnurnar. Þær þola þetta illa ok æpa mjök. Þeir ræða um á skipi við Odd, at þeir vili á land ganga, en hann vill eigi leyfa þat. Þeir Guðmundr koma nú til skips um kveldit. Oddr mælti: „Vartu á land upp?“ „Þat varna,“ sagði hann, „ok hefi ek þat svá gert, at mér hefir mest gaman at þótt, at græta Finnurnar, ok muntu vilja fara með mér á morgun?“ „Þat ferr fjarri,“ sagði Oddr.

Þar liggja þeir þrjár nætr, ok gefr þeim þá byr, ok er ekki fyrr frá þeim sagt en þeir koma til Bjarmalands. Þeir heldu skipum sínum upp í á þá, er Vína heitir. Eyjar liggja margar í ánni. Þeir kasta akkerum undir nesi einu. Þat gekk af meginlandi. Þat sjá þeir tíðenda á land upp, at menn koma af skógi fram ok safnast allir í einn stað. Þá mælti Oddr: „Hvar ætlar þú, Guðmundr, at lið þetta berist fyrir á landi?“ „Eigi veit ek þat,“ sagði hann, „eða hvat ætlar þú, Oddr frændi?“ „Þat munda ek ætla,“ sagði hann, „at hér mundi vera blót mikit eða drukkit erfi. Nú muntu, Guðmundr, gæta skipa, en Ásmundr ok ek munum ganga á land.“ En er þeir koma at mörkinni, sáu þeir skála mikinn. Þá var næsta myrkt orðit. Þeir ganga at dyrunum ok nema þar staðar ok sjá mörg tíðendi. Mönnum var þar skipat á báða bekki. Þat sáu þeir, at skaptker stóð við dyrr utar. Svá var þar bjart, at hvergi bar skugga á nema þar, sem skaptkerit stóð. Glaumr var þar mikill inn at heyra. „Skilr þú hér nokkut mál manna?“ sagði Oddr. „Eigi heldr en fuglaklið,“ sagði Ásmundr. „Eða þykkist þú nokkut af skilja?“ „Eigi er þat síðr,“ sagði Oddr. „Þat máttu sjá, at einn maðr skenkir hér á báða bekki, en þat gefr mér grun um, at hann muni kunna at tala á norræna tungu. Nú mun ek ganga inn,“ sagði Oddr, „ok nema staðar þar, sem mér þykkir vænligast, en þú bíð mín hér á meðan.“

Hann gengr nú inn ok nemr staðar nær dyrum, til þess at göngu byrlarans berr þar at. Þá finnr byrlarinn eigi fyrr en hann er þrifinn höndum, ok bregðr Oddr honum yfir höfuð sér, en hann kvað við hátt ok sagði Björmum, at tröll hafi tekit sik. Þeir spretta nú upp ok taka til hans öðrum megin, en Oddr berr þá með byrlaranum. En svá lauk með þeim, at þeir Oddr ok Ásmundr höfðu með sér byrlarann, en Bjarmar treystust eigi at ráða út eptir þeim.

Þeir koma nú til skipa með byrlarann, ok setr Oddr hann í rúm hjá sér ok spyrr hann tíðenda, en hann þagði við. „Eigi þarftu at þegja,“ sagði Oddr, „því at ek veit, at þú kannt at mæla á norræna tungu.“ Þá mælti byrlarinn: „Hvers viltu spyrja mik?“ Oddr mælti: „Hvé lengi hefir þú hér verit?“ „Nokkura vetr", sagði hann. „Hvern veg hefir þér þótt?“ sagði Oddr. „Hér hefi ek svá verit,“ sagði byrlarinn, „at mér hefir verst þótt.“ „Hvat segir þú til,“ sagði Oddr, „hvat vér munum þess gera, at Björmum þykki verst?“ “ Þess er vel spurt,“ sagði hann. „Haugr stendr upp með ánni Vínu. Hann er gerr af tveim hlutum, silfri ok moldu. Þangat skal bera gaupnir silfrs eptir hvern mann þann, sem ferr af heiminum, ok svá, er hann kemr í heiminn, ok jafnmikla mold. Þat munu þér svá gera, at Björmum mun verst þykkja, ef þér farið til haugsins ok berið féit í burt þaðan.“

Oddr kallar nú á þá Guðmund ok Sigurð ok mælti. „Þit skuluð fara ok skipverjar ykkrir til haugsins eptir tilvísan byrlarans.“ Þeir búast nú til ferðar ok ganga á land upp, en Oddr er eptir ok gætir skipa ok byrlarinn hjá honum.

V. KAPÍTULI

Þeir fara nú, þar til er þeir koma at hauginum, ok binda sér byrðar, fyrir því at þar skorti ekki fé. En er þeir váru búnir, fara þeir til skipa. Oddr spurði, hversu farit hefði, en þeir létu vel yfir ok sögðu þar eigi skorta féföng. „Nú skulu þit,“ sagði Oddr, „taka við byrlaranum ok geyma hann trúliga, fyrir því at svá standa augu hans á land upp sem honum þykki eigi svá illt með þeim Björmum sem hann lætr yfr.“ Oddr fór nú til haugsins, en þeir varðveita skipin Guðmundr ok Sigurðr. Þeir sitja við ok sælda silfrit, en byrlarinn sitr í millum þeira, ok eigi finna þeir fyrr en hann hleypr á land upp, ok hafa þeir hans ekki meira.

Þat er at segja frá þeim Oddi, at þeir koma til haugsins. Þá mælti Oddr: „Nú skulu vér búa oss byrðar, hverr eptir sínu afli, svá at vér megum fulla ferð fara.“ Þá lýsti, er þeir fóru frá hauginum. Þeir fara, þar til at birti. Þá stingr Oddr við fótum. „Hví ferr þú eigi?“ sagði Ásmundr. „Ek sé mannfjölda mikinn koma fram ór mörkinni,“ sagði Oddr. „Hvat skal nú ráða taka?“ sagði Ásmundr. Þeir sjá nú allir mannfjöldann. „Eigi er þetta allvel á komit,“ sagði Oddr, „fyrir því at örvamæli mitt er at skipum niðri. En nú mun ek snúa aptr at mörkinni ok höggva mér kylfu eina með bastöxi þessi, er ek hefi í hendi, en þér skuluð fara fram í nes þat, sem gengr fram í ána.“ Ok svá gera þeir. En er hann kemr aptr, hefir hann stóra kylfu í hendi. „Hvat ætlar þú,“ sagði Ásmundr, „at gegni um fjölmenni þetta?“ „Get ek,“ sagði Oddr, „at þeim Guðmundi muni lauss hafa orðit byrlarinn ok hafi hann borit erendi várt til Bjarma, fyrir því at mér þótti sem honum þætti hér ekki svá illt sem hann lét yfir. Skulu vér nú fylkja liði váru yfir þvert nesit.“

Drífr nú at þeim liðit, ok kennir Oddr þar byrlarann í ferðar broddi. Oddr kastar orðum á hann ok mælti: „Hví stýrir þú nú svá hverft?“ Byrlarinn mælti: „Ek vilda at því hyggja, hvat yðr líkaði bezt.“ „Hvert vartu nú farinn?“ sagði Oddr. „Á land upp,“ sagði hann, „at segja Björmum tiltekjur yðar.“ „Hversu líkar þeim nú þá?“ sagði Oddr. „Svá hefi ek nú túlkat fyrir yðr,“ sagði hann, „at þeir vilja nú eiga kaupstefnu við yðr.“ „Þat vilju vér gjarna,“ sagði Oddr, „þá vér komum til skipa várra.“ „Eigi þykkir Björmum of launat, þó at þeir ráði at því, at í stað sé keypt.“ „Hverju skulu vér kaupa?“ sagði Oddr. „Þeir vilja kaupa við yðr vápnum ok gefa silfrvápn í mót járnvápnum.“ „Eigi viljum vér þat kaup,“ sagði Oddr. „Þá munu vér eigast við bardaga,“ sagði byrlarinn. „Þér verðið því at ráða,“ sagði Oddr.

Þá segir Oddr liði sínu, at þeir skyldi fleygja hverjum út á ána, sem felli af liði þeira, – „því at þeir munu þegar gera fjölkynngi í liði váru, ef þeir ná nokkurum þeim, sem dauðir eru.“ Síðan tekst með þeim bardagi, ok gengr Oddr í gegnum fylkingar, hvar sem hann kemr at, ok fellir lið af Björmum sem stráviði, ok var bardagi þeira bæði harðr ok langr. En sá varð endir á sókn þeira, at Bjarmar flýðu, en Oddr rekr flóttann ok snýr síðan aptr ok kannar lið sitt, ok hafði fátt fallit, en múgi var drepinn af landsmönnum. „Nú skulu vér gera fjárskipti,“ sagði Oddr. „Gerum oss nú byrðar af silfrvápnum.“ Ok svá gera þeir ok fara síðan til skipa sinna. En er þeir kómu þar, váru þau öll í burtu. Þykkist Oddr nú sakna vinar í stað. „Hvat skal nú til ráða taka?“ sagði Ásmundr. „Tvennu mun þar at skipta,“ sagði Oddr. „Þeir munu hafa lagit skipin í leyni hér undir eyjunum, elligar hafa þeir brugðizt og meir en vér ætlum.“ „Þat mun eigi vera,“ sagði Ásmundr. „Ek mun gera tilraun,“ sagði Oddr.

Hann gekk til skógar ok tendrar eld uppi í einu stóru tré. Þat logar snart, svá at loginn stendr í lopt upp. Þessu næst sáu þeir, at skipin fara at landi. Varð þá fagnafundr með þeim frændum, ok halda þeir nú burt þaðan með herfang sitt, ok er nú ekki sagt af þeira ferðum, fyrr en þeir koma við Finnmörk ok í þat sama lægi, sem þeir höfðu fyrr í verit.

En er nátta tók, vöknuðu þeir við þat, at þeir heyrðu brest mikinn í loptit upp, svá at slíkan höfðu þeir aldri fyrr heyrðan. Þá spurði Oddr þá Guðmund ok Sigurð, ef þeir hefði nokkut heyrt sagnir frá slíku fyrr. Ok er þeir áttu þetta með sér at ræða, kom brestr annarr, ok var sá ekki minni. Þá kom inn þriði, ok var sá mestr. „Hvat ætlar þú, Oddr,“ sagði Guðmundr, „at þetta sæti?“ Oddr sagði: „Heyrt hefi ek sagt frá því, at veðr tvau verði senn í loptinu ok farist á móti ok af þeira samkvámu verði stórir brestir. Nú skulu vér svá við búast sem veðr nokkut illt ok mikit muni koma.“

Nú færðu þeir þvergirðinga á skipin ok aðra þá hluti, er þeir þurftu til viðbúnaðar, eptir fyrirsögn Odds, ok var þat allt jafnskjótt, at þeir höfðu um búizt, ok veðrinu laust á svá illu, at þá rekr undan landi, ok aldri ná þeir viðfalli ok urðu einatt í austri at vera. Svá er veðr þetta mikit, at við því þótti búit, at kefja mundi skipin undir þeim. Þá kallar Guðmundr af skipi sínu á Odd ok mælti: „Hvat skal nú til ráðs taka?“ „Eitt er nú til ráðs,“ sagði Oddr. „Hvert er þat?“ sagði Guðmundr. „Taka allt finnskrefit ok kasta fyrir borð,“ sagði Oddr. „At hverju haldi mun þat koma þeim?“ sagði Guðmundr. „Látum þá sjálfa Finna sjá fyrir því,“ sagði Oddr. Þetta var gert, at þat var allt upp brotit, finnskrefit. Þat sjá þeir þegar, at þat rak með öðru borði fram, en öðru aptr, til þess at þat kemr allt í einn bagga, þá rekr þat óðfluga í gegn veðrinu, svá at þat er senn ór augsýn. Brátt eptir þetta sjá þeir land, en veðrit helzt, ok rekr þá at landinu, ok váru þá farnir flestir at liðsemd nema þeir frændr ok Ásmundr.

Taka þeir nú land. Eigi er frá því sagt, hversu lengi þeir hafi úti verit. Bera þeir nú af skipum. Þá ræðir Oddr um, at þeir muni upp setja skip sín ok búa um rammliga. Síðan taka þeir til ok gera sér skála. Ok er þeir höfðu því lokit, kanna þeir landit. Svá hugðist Oddi at sem þat mundi eyland vera. Þeir sáu, at þar skorti eigi dýr, ok þau skjóta þeir, sem þeir þurftu til atvinnu sér.

Þat var einn dag, at Oddr var farinn á skóg, at hann sá björn einn mikinn. Hann skaut at honum ok missti eigi, ok er dýrit var dautt, lætr hann flá af því belg. Síðan lætr hann setja spjálkir í munn því ok eptir endilöngu. Hann lætr þat standa miðbreytis, ok horfir bersi inn á meginland. Gleði hafði Oddr mikla í eyjunni.

Þat var einn aptan, at þeir váru úti staddir, at þeir sjá þat til tíðenda inn á meginland, at lið safnast saman á nes eitt. Því var svá varit, at þat var bæði stórt ok smátt. „Hvat ætlar þú, Oddr frændi,“ sagði Guðmundr, „hvat lið þetta skuli?“ „Eigi veit ek þat,“ sagði Oddr, „en þess mun ek freista at fara til lands ok vita, hvat þar sé talat.“

Oddr kvaddi Ásmund til ferðar með sér. Þeir ganga til sjóvar ok stíga á bát ok róa inn undir nesit ok halda upp árum ok hlýða til tals manna. Nú tekr sá til orða, er þar var höfðingi: „Svá er sem þér vitið, at hér eru komin börn nokkur í ey þá, er vér eigum, ok gera oss mikinn usla, ok er ek af því hingat kominn at ráða þeim bana, er setzt hafa í eigur várar. Hring hefi ek á hendi. Hann mun ek gefa þeim, sem þeim vill ráða bana.“ Kona nokkur gekk fram á þinginu ok mælti: „Vér erum glysgjarnar, konurnar, ok því fáið mér hringinn.“ „Já,“ sagði jötunninn, „vel er til þeirar farar fengit, er þú ferr.“

Nú fara þeir Oddr, til þess at þeir koma heim, ok segja þau tíðendi, sem þeir hafa heyrt. En vánum bráðara sáu þeir, at kona veðr innan af meginlandi ok út til eyjarinnar. Hún var í skinnkyrtli ok mikil vexti ok illilig, svá at þeir þóttust ekki kvikvendi slíkt sét hafa. Hún gengr at skipunum ok tekr í báða stafnana ok hristir þau svá, at þeim þótti við því búit, at öll mundi í sundr brotna. Hún gengr þá upp á leið, en Oddr snýr at baki birninum. Hann hafði áðr látit leggja glæðr í munn dýrinu. Hann tekr nú ör ok skýtr fram eptir dýrinu. Hún sér örina, er at henni flýgr, ok bregðr hún við lófanum, ok bítr eigi heldr á en steinn væri fyrir. Þá tók Oddr at Gusisnautum ok skýtr þeiri sem inni fyrri. Hún bregðr fyrir öðrum lófanum, ok flýgr í gegnum hann ok í auga henni ok út um hnakkann. Hún gengr þó leið sína. Oddr skýtr inni þriðju ör. Þá bregðr hún við öðrum lófa ok hrækti í hann áðr, ok ferr sú jafnt ok in fyrri, at í augat kom ok út um hnakkann. Hún snýr nú leiðinni ok öslar aptr til meginlands ok segir sínar farir eigi sléttar. Sitja þeir nú um kyrrt í eyjunni nokkura stund.

VI. KAPÍTULI

Þat var einn aptan, þá þeir váru úti staddir hjá skála sínum, at þeir sjá, at lið safnast saman fram á nesit með inum sama hætti ok fyrr. Þeir Oddr ok Ásmundr róa til lands ok halda upp árum. Þá tók höfðinginn til orða uppi á nesinu: „Þetta eru mikil undr,“ sagði hann, „at vér getum ekki banat börnum þessum. Ek senda þangat ina göfgustu konu, en þeir hafa þat dýr, at þat blæs örum ok eldar brenna ór nösum þess ok munni, ok þat fylgir nú með, at mik syfjar svá, at ek verð heim at fara.“ Ok svá gera þeir Oddr.

Inn þriðja aptan sjá þeir inn sama atburð inn á meginlandit, ok róa þeir Oddr ok Ásmundr þangat ok hlýðast um. Inn sami tekr enn til orða uppi á nesinu: „Þat er sem þér vitið, at vér höfum dæmt um börn þessi fyrr, ok hefir þat til lítils komit, en nú gefr mér sýn.“ „Hvat sér þú nú til tíðenda?“ segja félagar hans. „Þat sé ek,“ sagði hann, „at hér eru komin tvau börn á báti ok hlýða til, hvat vér tölum, ok mun ek senda þeim sending.“ „Nú skulu vit bregða undan sem skjótast,“ sagði Oddr. Ok jafnskjótt fló steinn af nesinu ok kom þar niðr, sem bátrinn hafði verit, ok þá róa þeir aptr. Þá mælti höfðinginn: „Þetta eru mikil endemi. Enn er heill bátr þeira ok svá þeir sjálfir. Kasta mun ek enn öðrum steini ok inum þriðja, en ef þeir bregða undan í hvert sinn, þá mun ek láta þá kyrra.“ Svá var mikill inn þriði steinninn, at þeir Oddr fengu mikil áföll. Síðan róa þeir undan landi, en jötunninn tók til orða: „Heilir eru þeir enn ok svá bátr þeira, en nú syfjar mik svá, at ek má eigi vaka.“ Ok fara jötnar nú heim. Þá mælti Oddr: „Nú munu vit ganga ok draga upp bát okkarn.“ „Hvat viltu nú?“ sagði Ásmundr. „Nú skal ek vita, hvar lið þetta eigi heima.“

Þeir ganga á land upp ok koma at helli einum, ok brann þar eldr. Þeir nema þar staðar ok sjá, at tröllum er skipat á báða bekki. Þar sat dólgr í hásæti. Sá var bæði mikill ok illiligr. Hann hafði hár mikit ok svart sem tálknfanir. Hann var nefljótr ok eygðr illa. Kona sat it næsta honum. Frá báðum er sagt um yfirlit, er frá öðru er. Þá tekr höfðinginn til orða: „Nú gefr mér sýn, ok sé ek til eyjarinnar, ok nú veit ek, hverir þar eru komnir. Þat eru þeir frændr, synir Gríms loðinkinna, Oddr ok Guðmundr. Þat sé ek, at Finnar hafa sent þá hingat, ok ætla þeir, at vér skyldim bana þeim, en vér megum eigi lyktir á því gera, því at ek sé, at Oddi er ætlaðr aldr miklu meiri en öðrum mönnum. Nú mun ek gefa þeim byr burtu heðan, jafnt slíkan sem Finnar gáfu þeim hingat.“ Þá mælti Oddr fyrir munni sér: „Gef þú allra manna ok trölla armastr.“ „Þat sé ek ok, at Oddr hefir örvar þær, er Gusisnautar eru kallaðar, ok því mun ek gefa honum nafn ok kalla hann Örvar-Odd.“ Oddr tók þá eina af þeim Gusisnautum ok leggr á streng ok vill launa honum byrinn. En er hann heyrði hvininn, at örin fór at honum, bregðr hann við ok rekr sik upp á bjargit, en örin kom undir hönd konunni ok út undan annarri, en hún hleypr upp við ok flýgr á jötuninn ok reytir hann. Tröllin hlaupa upp á báða bekki, ok veita sumir honum, en sumir henni. Oddr skaut annarri af Gusisnautum í auga jötninum ok fór eptir þat til skipa, ok fagna þeir bræðr þeim Oddi vel. „Eða hvert fórtu it lengsta, Oddr?“ sagði Guðmundr. Þá kvað Oddr vísu:

„Réð ek at ganga
með Gusisnauta
beggja í millum
bjargs ok eisu.
Laust ek í auga
einu flagði,
en í brjóst framan
bjarga Freyju.“

„Þess var ván,“ sagði Guðmundr, „at þú mundir mikit afreka, er þú vart svá lengi í burtu, eða varð nokkut fleira til tíðenda í för þinni?“ „Nafn var mér gefit,“ sagði Oddr ok kvað vísu:

„Þar fekk ek heiti,
þat ek hafa vildak,
er mik ór fjöllum
flögð kölluðu,
kváðust Örvar-
Oddi vilja
byr bráðliga
í braut gefa.

Byr var oss heitit á burt heðan, ok er mér sagt, at eigi muni minni né hægri en sá, er Finnar gáfu oss hingat.“

Þeir búa nú ferð sína hvergi óvænligar en fyrr ok fara síðan, ok þegar þeir koma undan landi, þá rekr á veðr slíkt sem fyrr, svá at þá keyrir í haf, ok standa einatt í austri, ok eigi léttir því veðri, fyrr en þeir koma í sömu höfn, sem fyrr rak þá undan landi, ok var þar þá eytt gömmum öllum á land upp, ok þegar þeim gaf byr, sigla þeir ok koma til Hrafnistu, þá er mikit var af vetri. Grímr varð þeim feginn ok bauð þeim heim með öllu liði sínu, ok þat þiggja þeir. Allan fjárhlut láta þeir koma í hendr Grími ok sitja þar um vetrinn.

VII. KAPÍTULI

Svá var Oddr frægr af för þessi, at engi þykkir önnur slík hafa farin verit ór Noregi. Gleði mikil var þar um vetrinn ok drykkjur miklar. En er vára tók, spurði Oddr þá frændr, hvat þeir vildu ráða sinna. „Þú skalt hafa ráð fyrir oss,“ sögðu þeir. „Í víking vil ek fara,“ sagði Oddr. Hann sagði nú Grími, at hann vill skip láta búa fjögur ór landi. Ok er Grímr vissi þat, hefir hann þar einn starf fyrir ok sagði Oddi til, þá er búin váru. „Nú vil ek,“ sagði Oddr, „at þú vísir oss til víkings þess nokkurs, er þér þykkir við várt hæfi.“ Grímr mælti: „Hálfdan heitir víkingr. Hann liggr austr við Elfarsker ok hefir þrjá tigi skipa.“

Ok er þeir váru búnir, halda þeir suðr fyrir Noreg, ok þegar þeir koma fyrir Elfarsker, leggja þeir skip sín í lægi, en Hálfdan var þaðan skammt í burt. Ok þegar er þeir Oddr höfðu tjaldat, ferr hann á burt við fá menn ok þangat til, sem víkingar lágu fyrir. Oddr sér dreka mikinn í skipaliðinu. Þá kallar hann á skipin út ok spyrr, hverr fyrir þeim ræðr. Þeir spretta skörum yfir sér: „Hálfdan heitir sá, er fyrir skipunum ræðr, eða hverr spyrr at því?“ „Sá heitir Oddr.“ „Ertu sá Oddr, er fór til Bjarmalands?“ „Komit hefi ek þar,“ sagði Oddr. „Hvert er erendi þitt hingat?“ sagði Hálfdan. „Ek vil vita, hverr okkar meiri maðr sé,“ sagði Oddr. „Hvé mörg hefir þú skip?“ sagði Hálfdan. „Vér höfum þrjú skip,“ kvað Oddr, „ok öll stór ok hundrað liðs á hverju, ok mun ek hér koma á morgin til móts við þik.“ „Sofa munu vér fullan svefn fyrir því,“ sagði Hálfdan. Í burtu rær Oddr ok kom aptr til sinna manna ok sagði þeim til svá búins. „Nú skulu vér vera í starfi,“ sagði Oddr, „ok hefi ek nú ætlat eitt ráð fyrir oss. Vér skulum bera á land fjárhlut várn, en gera skip vár sem létthlöðnust, en vér skulum höggva tvau tré á hvert skip, þau er vér fáum stærst ok limamest,“ ok svá gera þeir. Ok er váru búnir, mælti Oddr: „Ek ætla, at þit, Guðmundr ok Sigurðr, skuluð ganga á annat borð drekanum.“ Ok svá gera þeir ok róa nú at hljóðliga, en skipin lágu fyrir fram á váginum. Oddr rær fram hjá drekanum, ok þá er þeir váru komnir á bæði borð, finna víkingar eigi fyrr en þeir veltu viðjunum á drekann, ok fylgir maðr upp hverjum kvisti, ok berja þeim tjaldkúlur, ok ryðjast þeir Oddr ok Ásmundr fast um, ok fyrr höfðu þeir ruddan drekann allt aptr at lyptingu en Hálfdan komst á fætr, ok þar drápu þeir hann í lyptingunni, ok þá gerir Oddr þeim tvá kosti, hvárt þeir vildi halda upp bardaga eða ganga á hönd honum, en þeir gera þat skjótkörit ok ganga til handa Oddi. Hann velr af þeim þat, er honum þótti knálgast. Drekann hafði Oddr sér til eignar ok annat skip til, en öll önnur skip gaf hann víkingum. Fé tók hann allt til sín. Nafn gaf hann drekanum ok kallaði Hálfdanarnaut.

Þá sigla þeir heim til Hrafnistu ok hafa nú fengit sigr mikinn ok eru þar um vetrinn. En er vára tekr, býr Oddr för sína ór landi. En er þeir váru búnir, spyrr Oddr föður sinn: „Hvar vísar þú oss nú til þess víkings, at nokkurr vegr sé í?“ Grímr mælti: „Sóti heitir víkingr sá, er ek mun vísa yðr til. Hann liggr suðr fyrir Skíðu. Hann hefir þrjá tigi skipa ok öll stór.“

VIII. KAPÍTULI

Þeir frændr halda nú fimm skipum suðr fyrir Skíðu ok í burt frá Hrafnistu. En er á leið sumarit, spyrr Sóti til ferðar Odds ok ferr á móti honum dagfari ok náttfari, til þess at hvárir finna aðra. Þá hefir Sóti andviðri, ok tók hann til orða: „Nú munu vér leggja skip vár hvert út af öðru, ok mun ek leggja mínu skipi í miðju, því at ek hefi spurt, at Oddr er kappsmaðr mikill, ok ætla ek, at hann muni sigla at skipum várum. En þá er þeir koma ok hafa lægt segl sín, þá skulu vér slá hring at skipum þeira ok láta aldri mannsbarn undan komast.“

Nú er at segja frá ætlun Odds. „Ek sé ráð þeira Sóta,“ sagði hann, „hvert þat er. Þeir ætla, at vér skulum sigla at skipum þeira.“ „Mun eigi þat heldr óráðligt?“ sagði Guðmundr. „Eigi skal ónýta ráð Sóta,“ sagði Oddr, „en ráð skal í móti koma. Ek ætla,“ sagði hann, „at sigla fyrst dreka mínum þar at, sem Sóti liggr fyrir. Vér skulum bera allt aptr um siglu.“ Ok svá gera þeir, en drekinn Hálfdanarnautr gekk geystr. Hann var járni varðr allr framan um barðit, en hann gekk á kjalarhælnum. „Sigla ætla ek á drekann Sóta,“ sagði Oddr, „en þér skuluð sigla eptir, ok þætti mér verða mega, at í sundr gengi tengsl þeira.“

Nú siglir Oddr sem drekinn má mest ganga, en Sóti finnr eigi fyrr en siglt er á hann upp ok sundr ganga tengslin í millum skipanna, en Oddr hleypr fram um siglu herklæddr ok Ásmundr. Þeir koma í opna skjöldu þeim Sóta ok hlaupa þegar ofan í drekann, ok fyrr hafa þeir ruddan drekann ok drepit Sóta en þeir Guðmundr koma at. Þá gerir Oddr víkingum kost, hvárt þeir vilja taka grið af honum eða halda upp bardaga, en þeir köru frið við Odd. Drekann tók Oddr af skipunum, en gefr þeim önnur skip.

Nú sigla þeir heim til Hrafnistu með mikinn fjárhlut, ok varð Grímr þeim feginn, ok þar eru þeir um vetrinn í mikilli virðingu. En er á leið misserin, búa þeir Oddr skip ór landi, ok vandar hann nú mjök lið til ferðar með sér. Þeim Guðmundi ok Sigurði gaf Oddr drekann Sótanaut. Allan lét hann steina drekann Hálfdanarnaut, ok gulli lætr hann búa bæði drekahöfuðin ok veðrvitann. En er búin er ferð þeira, gengr Oddr til fundar við Grím, föður sinn, ok mælti: „Nú skaltu vísa mér til þess víkings, er þú veizt mestan.“ „Þat er nú bæði,“ sagði Grímr, „at þér eruð miklir fyrir yðr, enda þykkir yðr svá, at ekki reisir rönd við yðr, en nú mun ek vísa yðr til þeira tveggja víkinga, at ek veit mesta ok bezt at sér um alla hluti. Annarr heitir Hjálmarr inn hugumstóri, en annarr Þórðr ok kallaðr stafngláma.“ „Hvar eru þeir,“ sagði Oddr, „eða hversu margt hafa þeir skipa?“ „Þeir hafa fimmtán skip,“ sagði Grímr, „ok hundrað manna á hverju.“ „Hvar hafa þeir friðland?“ sagði Oddr. „Hlöðvér heitir konungr á Svíþjóð. Með honum eru þeir á vetrum, en liggja á herskipum á sumrum.“ Ok þegar þeir eru búnir, gengu þeir, ok leiðir Grímr þá til skipa, ok skiljast þeir feðgar með miklum kærleikum.

IX. KAPÍTULI

Þat er at segja frá þeim Oddi, at þeir sigla ór Hrafnistu, þegar þeim gaf byr, ok er ekki sagt af ferð þeira, fyrr en þeir koma við Svíþjóð, þar sem eitt nes gekk af meginlandi til hafs. Þar tjalda þeir yfir skipum sínum. Oddr gengr á land upp at sjá tíðendi, en þar liggja öðrum megin undir nesinu fimmtán skip en herbúðir standa á landi. Hann sér, at þar eru leikir úti hjá tjöldunum. Þar ráða þeir fyrir skipum, Hjálmarr ok Þórðr.

Nú gengr Oddr aptr til skipa sinna ok segir þessi tíðendi. Guðmundr spurði, hvat þá skal til ráða taka. „Nú munu vér skipta liði váru í helminga,“ sagði Oddr. „Þér skuluð halda skipum yðrum fram fyrir nesit ok æpa þeim heróp, sem á landi eru, en ek mun ganga á land með helming liðs ok fram it efra eptir skóginum, ok skulu vér æpa þeim annat heróp, ok má þá vera,“ sagði hann, „at þeim bregði nokkut við. Mér kemr þat í hug, at þeir flýi í burt á skóga ok þurfi vér eigi við meira.“

En þat er sagt frá tiltekju þeira Hjálmars, at þá er þeir heyrðu heróp þeira Guðmundar, at þeir bregða sér hvergi við, en er þeir heyrðu annat heróp á land upp, námu þeir stað á meðan. En er þat líðr af, leika þeir sem áðr. Nú snúa þeir aptr hvárirtveggja undir nesit, ok finnast þeir Oddr ok Guðmundr. „Eigi veit ek víst,“ sagði Oddr, „hvárt þessir eru svá skelfir, sem vér höfum hér fundit.“ „Hvat viltu nú ráða taka?“ sagði Guðmundr. „Skjót eru nú mín ráð,“ sagði Oddr, „hér skal ekki stelast á þessa menn. Hér munu vér liggja í nótt undir nesinu ok bíða hér morguns.“ Þá ganga þeir á land með lið sitt allt til fundar við Hjálmar, en þegar þeir sjá víkinga á land ganga, þá herklæðast þeir ok ganga á mót þeim Oddi. Hjálmarr spyrr, er þeir finnast, hverr fyrir liði réði. Oddr svarar: „Hér eru fleiri höfðingjar en einn.“ „Hvat heitir þú?“ sagði Hjálmarr. „Ek heiti Oddr, sonr Gríms loðinkinna ór Hrafnistu.“ „Ertu sá Oddr, at fór til Bjarmalands fyrir skömmu, eða hvert er erendi þitt hingat?“ „Ek vil vita,“ sagði Oddr, „hvárr okkar meiri maðr skal vera.“ „Hvé margt hefir þú skipa?“ sagði Hjálmarr. „Ek hefi fimm skip,“ sagði Oddr, „eða hversu mikit lið hafi þér?“ „Vér höfum fimmtán skip,“ sagði Hjálmarr."Þá er liðsmunr mikill,“ sagði Oddr. „Hér skulu sitja hjá tíu skipshafnir,“ sagði Hjálmarr, „ok skal maðr manni á mót vera.“

Nú búast hvárirtveggja til bardaga ok fylkja liði sínu ok berjast, meðan dagrinn endist. Þá er kveldar, var haldit upp friðskildi, ok spyrr Hjálmarr Odd, hversu honum þætti at hafa farit um daginn. En hann lét vel yfir. „Viltu eiga leik þenna optar?“ sagði Hjálmarr. „Ekki ætla ek annat,“ sagði Oddr, „fyrir því at ek hefi eigi betri drengi hitta né harðfengari menn, ok munu vér taka til bardaga at ljósum degi.“ Ok var nú svá gert sem Oddr mælti fyrir, ok binda menn sár sín ok fara til herbúða um kveldit. En um morguninn eptir fylktu hvárirtveggja sínu liði til bardaga ok berjast þann dag allan. Ok er á leið daginn, var brugðit upp friðskildi. Þá spyrr Oddr, hversu Hjálmari þótti ganga orrostan um daginn. En hann lét vel yfir. „Hvárt viltu,“ sagði Hjálmarr, „at vit eigum þenna leik inn þriðja daginn?“ „Þá skal til stáls sverfa með okkr,“ sagði Oddr. Þá tók Þórðr til orða: „Er þar fjárván væn ok mikit á skipum yðrum?“ „Þat ferr fjarri,“ sagði Oddr, „vér höfum einkis fjár aflat í sumar.“ „Þat ætla ek,“ sagði Þórðr, „at ek hafi hvergi þess komit, at óvitrari menn hafi fundizt en hér, því at vér berjumst um ekki nema kapp ok metnað.“ „Hversu viltu þá til hátta?“ sagði Oddr. „Þykkir yðr eigi þat ráð,“ sagði Þórðr, „at vér gerum félag várt?“ „Þat líkar mér vel, sagði Oddr, „en eigi veit ek, hversu Hjálmari er um þat gefit.“ „Ek vil þau ein víkingalög,“ sagði Hjálmarr, „sem ek hefi áðr haft.“ „Þat veit ek,“ sagði Oddr, „þá ek heyri þau, hversu skapfellt mér er um þau.“ Þá mælti Hjálmarr: „Þat er fyrst at segja, at ek vil aldri eta hrátt né lið mitt, því at þat er margra manna siðr at vinda vöðva í klæðum ok kalla þat soðit, en mér þykkir þat þeira siðr, er líkari eru vörgum en mönnum. Ek vil aldri kaupmenn ræna né búkarla meir en svá sem ek þarf at hafa strandhögg á skipi mínu í nauðsyn. Ek vil ok aldri konur ræna, þó at vér finnum þær á landi uppi með miklum fjárhlutum, ok eigi skal konur til skips leiða nauðgar, ok ef hún kann þat at segja, at hún fari nauðig, þá skal sá engu fyrir týna nema lífi sínu, hvárt sem hann er ríkr eða óríkr.“ „Góð þykkja mér lög þín,“ sagði Oddr, „ok mun þat ekki meina váru félagi.“ Ok nú gera þeir félag sitt, ok er svá sagt, at nú hafa þeir jafnmikit lið allir sem þeir Hjálmarr höfðu, áðr þeir fundust.

X. KAPÍTULI

Eptir þetta spyrr Oddr at, hvar þeir vissi þá fengjar ván. En Hjálmarr svarar: „Á Sælund veit ek liggja fimm berserki, þá sem harðfengari eru en flestir menn aðrir, þeir sem vér höfum spurn af, ok heitir einn Brandr, annarr Agnarr, þriði Ásmundr, fjórði Ingjaldr, fimmti Álfr. Þeir eru allir bræðr ok hafa sex skip ok öll stór. Eða hversu viltu nú, Oddr, hátta til ferðum várum?“ „Þar vil ek at halda,“ sagði Oddr, „sem berserkirnir eru fyrir.“ Þeir koma nú við Sælund fimmtán skipum ok spyrja þau tíðendi, at berserkirnir eru á land gengnir at hitta frillur sínar. Þá gengr Oddr á land upp einn saman til fundar við þá. Ok er þeir finnast, lýstr þar í bardaga, ok lýkr honum svá, at hann fellir þá alla, en varð ekki sárr. En er Oddr var á land genginn, saknar Ásmundr hans ok sagði til Hjálmars: „Já,“ sagði hann, „þat mun eigi rjúfast, at Oddr mun á land genginn, ok skulu vér eigi sýslulausir á meðan.“ Nú heldr Hjálmarr þangat sex skipum, sem víkingarnir váru, ok lýstr þar í bardaga, ok var þat allt jafnsnemma, at Oddr kom af landi ofan ok Hjálmarr hafði unnit skipin. Ok nú segja hvárir öðrum tíðendin ok hafa nú bæði aflat sér fjár ok metnaðar.

Nú býðr Hjálmarr þeim Oddi með sér til Svíþjóðar, ok þat þiggr Oddr. En norðr fara Háleygirnir, Guðmundr ok Sigurðr, til Hrafnistu með liði sínu, en mæla mót með sér við Elfi austr. En er þeir Hjálmarr koma í Svíþjóð, tekr Hlöðvér konungr mót þeim báðum höndum, ok sitja þeir þar um vetrinn, ok leggst þar svá mikil virðing á Odd, at konungi þótti enginn hans maki fyrir alls sakir. Skamma stund hafði Oddr þar verit, áðr konungr gaf honum fimm bú. Konungr átti dóttur eina, þá er Ingibjörg hét. Hún var hverri konu vænni ok bezt at sér um allar íþróttir, þær er kvenmann mátti fríða. Oddr spurði Hjálmar jafnan, hverju þat sætti, at hann bæði ekki Ingibjargar, – „fyrir því at ek sé, at hugir ykkrir falla saman.“ „Ek hefi beðit hennar,“ sagði hann, „en konungr vill eigi gifta þeim manni dóttur sína, er eigi berr konungs nafn.“ „Þá skulu vit draga saman her at sumri,“ sagði Oddr, „ok gerum konungi tvá kosti, annathvárt at berjast við okkr eða gefa þér dóttur sína.“ „Eigi veit ek þat,“ sagði Hjálmarr, „því ek hefi lengi haft hér friðland.“ Sitja þeir nú þar um kyrrt um vetrinn. En um várit halda þeir í hernað, þegar þeir váru búnir.

XI. KAPÍTULI

Nú er ekki sagt af ferðum þeira, fyrr en þeir finnast við Gautelfi, ok leggja þeir nú í umræðu með sér, hvert nú skal halda um sumarit. En Oddr sagðist fúsastr at halda vestr um haf. Þeir hafa nú tuttugu skip, ok stýrir Oddr drekanum Hálfdanarnaut. Þeir koma við Skotland ok gera þar upprásir, herja ok brenna hvervetna, þar er þeir koma, ok eigi létta þeir fyrr en þeir skattgilda landit. Þaðan fara þeir til Orkneyja ok leggja þær undir sik ok sitja þar um vetrinn. En um várit fara þeir til Írlands ok herja þar bæði með sjónum ok upp á landit. Þess fór Oddr hvergi, at eigi fylgdi Ásmundr honum. En þar flýðu undan bæði á merkr ok skóga börn ok konur ok karlar, en fálu fjárhlut sinn ok sjálfa sik.

Þar var einn dag, at þeir Oddr ok Ásmundr váru tveir saman staddir á landi uppi. Oddr var svá búinn, at hann hafði örvamæli sinn á baki sér, en boga í hendi, ok vildu leita manna nokkurra, ef þeir fyndi. Nú finnr Oddr eigi fyrr en strengr gellr við, ok flýgr ör af skógi ok nemr eigi fyrr staðar en hún kemr at Ásmundi, ok fell hann við ok dó skjótt. Þetta þótti Oddi svá mikil tíðendi ok ill, at hann þykkist aldri slíkan skaða beðit hafa á sinni ævi. Hann gengr nú á land upp, en Ásmundr lá þar eptir, ok er Oddr svá í illum hug, at hann ætlar sér ekki annat en gera Írum allt þat illt, er honum kemr í hug. Hann kom nú at rjóðri einu ok sér þar fjölda mikinn, bæði konur ok karla. Hann sér mann standa upp í guðvefjarkyrtli, ok hafði boga í hendi, en örvarnar stóðu í vellinum hjá honum. Þat þykkir Oddi at vísu mega ganga, at hann muni þar eptir hefndum eiga at leita, þar sem sá maðr er. Því tekr hann ör eina af Gusisnautum ok leggr á streng ok skýtr at þessum manni. Kom sú á hann miðjan, ok fell hann þegar dauðr niðr. Nú skýtr hann hverri at annarri, svá at hann drap þar þrjá menn aðra. Ok nú flýði liðit á skóga. En Oddr er svá í illum hug við Íra, at hann ætlar at vinna þeim allt þat illt, er hann megi orka. Hann gengr nú eptir skógarbraut einni mikilli. Hann kippir nú upp hverjum runni með rótum, þeim sem fyrir honum verðr. Hann kippir þeim runni upp einum, er lausari var fyrir en aðrir. Þar sér hann hurð undir ok kippir henni upp ok gengr þar niðr í jörð. Þar finnr hann fjórar konur í jarðhúsinu, ok var ein miklu vænst. Hann þrífr þegar í hönd henni ok vill kippa henni ór húsinu. Hún tók þá til orða: „Láttu mik lausa, Oddr,“ sagði hún. „Hvat tröll veiztu til þess,“ sagði hann, „hvárt ek heiti Oddr eða annan veg?“ „Ek vissa þat,“ sagði hún, „þegar þú komt hingat, hverr þú vart, ok svá veit ek, at Hjálmarr er með þér, ok skal ek kunna at segja honum, ef ek fer nauðig til skipanna.“ „Eigi skaltu fara at síðr,“ sagði Oddr. Nú taka þær konurnar til hennar ok vilja halda henni, en hún biðr þær hætta. ,Ek mun kaupa at þér,“ sagði hún, „at þú látir mik fara í friði, því at mik skortir eigi fé.“ „Fjarri ferr, at ek vilja fé þitt,“ sagði Oddr, „því at mik skortir eigi gull né silfr.“ „Þá mun ek láta gera þér skyrtu,“ sagði hún. „Þat er enn svá“ sagði Oddr, „at ek á nógar skyrtur eða skyrtugerðir.“ „Kost muntu eiga,“ sagði hún, „ok eigi þvílíkrar, sem ek mun láta gera, því at hún skal saumuð með gull, en ger ór silki. Ek mun láta fylgja þá kosti skyrtunni, at þú munt eigi eiga þvílíkrar kosti áðr.“ „Lát mik heyra þá,“ sagði Oddr. „Þik skal aldri kala í henni, hvárki á sjó né á landi. Þik skal eigi sund mæða, ok eigi skal þér eldr granda, ok eigi skal þik hungr sækja, ok eigi skulu þik járn bíta, ok við öllum hlutum mun ek hana gera nema við einum.“ „Hverr er sá inn eini?“ sagði Oddr. „Þik munu járn bíta,“ sagði hún, „ef þú ert á flótta, þótt þú sért í skyrtunni.“ „Annat vilda ek optar vinna í orrostum en flýja,“ sagði Oddr, „eða hvé nær skal hún ger?“ „At öðru sumri,“ sagði hún, „jafnt í þat mund dags, sem nú er, ok er nú sól í suðri. Þá skulu vit hér finnast í þessu sama rjóðri.“ „Hvat kemr þér í hug,“ sagði Oddr, „ef þú efnir eigi þetta, hvern kost ek mun gera yðr Írum þá, svá sem ek á þeim illt at launa, er þeir hafa felldan Ásmund?“ „Þykkist þú enn eigi hafa hefnt hans,“ sagði hún, „þar sem þú hefir drepit föður minn ok bræðr mína þrjá?“ „Alls ekki þykki mér hans hefnt at heldr,“ sagði Oddr. Þetta verðr nú kaup þeira, sem þau höfðu stofnat, ok skiljast at því.

Fór Oddr nú þar til, at Ásmundr lá, tekr hann nú upp ok leggr á bak sér ok gengr svá búinn til sjóvar. Þá var Hjálmarr kominn á land með liði sínu öllu ok ætlar at leita at Oddi. Þeir finnast skammt frá skipum, ok spyrr Hjálmarr tíðenda, en Oddr sagði honum. „Hefir þú nokkut hefnt hans?“ sagði Hjálmarr. Þá varð Oddi ljóð á munni:

„Rann ek at víðri
vagns slóðgötu,
áðr en strengvölum
stríðum mættak.
Munda ek Ásmund
auði mínum
aptr ódáinn
öllum kaupa.“

„Hvat skal nú til ráða taka?“ sagði Hjálmarr. „Herja muntu nú vilja ok gera hér hvervetna illt.“ „Þat ferr nú fjarri,“ sagði Oddr, „því at ek vil nú á burt sem skjótast.“ Þetta undruðust víkingar mjök. En Hjálmarr kvað svá vera skyldu sem Oddr vildi. Þeir verpa þar haug eptir Ásmund. Svá láta víkingarnir illa yfir þessu, at þegar þeir firrast Odd augum, þá leggja þeir ámælisorð á bak honum. En hann lét sem hann vissi þat eigi.

Þeir sigla nú vestan, til þess at þeir koma við Hlésey. Þar liggr fyrir jarl sá, sem eigi er nefndr, ok hefir þrjá tigi skipa. Þeir mæla þegar til bardaga, ok var þar þegar hörð sókn. Þá rak Oddr af sér bleyðiorðit, þat sem víkingar lögðu á hönd honum á Írlandi. Þar fengu þeir Oddr ok Hjálmarr sigr í þessum bardaga. Þaðan halda þeir til Danmerkr ok spyrja þar þau tíðendi, at lið væri gert fyrir þá at hefna þeira fimm berserkja, er þeir felldu, áðr þeir færi vestr til Írlands. Tveir jarlar hafa fyrir ráðit liðinu, ok lýkur svá fundi þeira, at þeir fella þá báða, en skattgilda landit.

XII. KAPÍTULI

Nú skilja þeir lið sitt, ok sigla þeir Guðmundr ok Sigurðr norðr til Hrafnistu, ok setjast þeir þar at kyrrðum ok vilja létta hernaði. En Oddr sitr eptir í Danmörku um vetrinn, en Hjálmarr fór til Svíþjóðar með sínu liði, ok mæla mót með sér austr á Skáney um várit, ok sitja nú um kyrrt hvárirtveggja þann vetr. En er vár kom, halda þeir Hjálmarr austan ok Þórðr stafnglámi í þat mund, sem mælt var til móts við þá. Er þeir finnast, þá spyrr Hjálmarr, hvert Oddr vill halda um sumarit. En hann sagði, at hann vill til Írlands. „Eigi vildir þú þar herja í fyrra sumar,“ sagði Hjálmarr. „Hverninn sem þat var,“ sagði hann, „þá skal nú þangat fara í sumar.“

Sigla þeir nú ór landi, ok gaf þeim vel byri, þar til at þeir koma við Írland. Þá mælti Oddr: „Nú munu vér tjalda hér, en ek mun ganga á land upp einn saman.“ „Ek mun fylgja þér,“ sagði Hjálmarr. „Einn vil ek fara,“ sagði Oddr, „því at ek á hér mælt mót við konur nokkurar í skóginum.“ Oddr fór nú, þar til at hann kemr í þat sama rjóðr, sem þau Ölvör höfðu sammælzt, ok var hún þá eigi komin. Hann fyllist nú þegar upp mikillar reiði við þá Íra ok ætlar þegar á land upp ok herja slíkt allt, er hann má. En er hann hefir farit um hríð, heyrir hann, at vagnar ganga í mót honum. Þar finnast þau Ölvör, ok heilsar hún honum fyrri: „Nú vil ek, at þú sért mér eigi reiðr, þó at ek hafi seinni orðit en ek kvað á.“ „Er nú búin skyrtan?“ sagði Oddr. „Eigi trauðar þat,“ sagði hún, „ok skaltu nú setjast niðr hjá mér, ok vil ek sjá, hverninn þér sami skyrtan.“ Ok svá gerir hann, tekr við ok rekr í sundr ok ferr í síðan, ok var hún honum hæfiliga mikil at öllum hlutum. „Hvárt fylgja nú allir kostir skyrtunni,“ sagði Oddr, „þeir sem ákveðnir váru?“ „Svá er þat,“ sagði hún. „Hverninn er,“ sagði Oddr, „hvárt hefir þú ein gert góðgrip þenna?“ Þá varð henni ljóð á munni:

„Serk of frák ór silki
ok í sex stöðum gervan:
ermr á Íralandi,
önnur norðr með Finnum,
slógu Saxa meyjar,
en suðreyskar spunnu,
váfu valskar brúðir,
varp Óþjóðans móðir.“

Þá varð Oddi ljóð á munni:

„Varat sem brynja
eða bláir hringar
ísköld um mik
áðan felli,
þá er um síður
silkiskyrta,
gulli saumuð,
gekk fast ofan.“

„Hversu líkar þér nú skyrtan?“ sagði hún. En hann lét vel yfir. „Nú skaltu kjósa þér laun fyrir skyrtugerðina,“ sagði Oddr. „Svá er hér herskátt,“ sagði hún, „síðan faðir minn var felldr, at við er búit, at landit gangi undan mér. Því kýs ek þau launin, at þér sitið hér þrjá vetr.“ „Þá munu vit kaupa fleira,“ sagði Oddr, „ok skaltu þat til vinna at ganga með mér ok vera mín eiginkona.“ „Manngjarnliga mun þér mælt þykkja,“ sagði hún, „ok skal þetta kjósa.“ Þá litast Oddr um ok sér skammt frá sér riðul manna. Hann spyrr, hvárt þat lið sé sett til höfuðs honum. „Fjarri ferr því,“ sagði hún. „Þessir menn skulu fylla flokk þinn til skipa, ok skaltu nú fara með meira sóma en it fyrra sumar.“ Snýr hann nú til skipa ofan ok lið þetta með honum, ok hittast þeir Hjálmarr í tjöldum sínum.

Oddr biðr nú Hjálmar, at hann siti þar þessa þrjá vetr, ok því játar hann. Fær Oddr nú Ölvarar. En á sumrum liggja þeir á herskipum ok drepa víkinga þá, er þangat herjuðu. Ok er þeir höfðu setit þar slíka stund, sem ákveðit var, höfðu þeir eytt víkingum öllum, bæði nærri ok fjarri á Írlandi; sumir váru drepnir, en sumir stukku undan. Þá var Oddi svá leitt orðit at vera þar, at ekki stoðar at letja hann.

Mey hafa þau Ölvör ok Oddr getit sín á millum, ok er sú Ragnhildr nefnd. Þau eiga um þat at ræða, at Oddr vill hafa hana með sér, en Ölvör vill eigi þat. Þar kemr, at Hjálmarr skal þessu skipa, ok vill hann, at mærin vaxi upp með móður sinni.

En er þeir váru búnir, halda þeir á burt ok koma við England. Þeir hafa spurt, at þar liggr víkingr sá, er Skolli hét, ok hafði fjóra tigi skipa. Ok er þeir hafa lagt í lægi, stígr Oddr á bát ok vill finna Skolla at máli. En er þeir finnast, spyrr hann Odd, hvert erendi þeira væri þangat til lands. „Ek ætla at eiga bardaga við þik,“ sagði Oddr. „Hvat áttu mér illt at inna?“ sagði Skolli. „Ekki,“ sagði Oddr, „nema ek vil hafa fé þitt ok líf fyrir þat, at þú herjar á konung þann, er hér ræðr fyrir.“ En hann hét Játmundr. „Ertu sá Oddr,“ sagði Skolli, „er fór til Bjarmalands fyrir löngu?“ „Sá er maðr inn sami,“ sagði Oddr. „Ekki er ek svá dulinn at mér,“ sagði Skolli, „at ek ætla at halda til jafns við þik. Nú muntu vilja vita, hví ek herja á Játmund konung.“ „Vel má þat,“ sagði Oddr. „Þessi konungr drap föður minn hér frá landi ok marga frændr mína, en síðan settist hann í ríkit. En ek get nú stundum unnit helming af landinu, en stundum þriðjung. Nú þætti mér yðr meiri frami at snúast í lið með mér, ok dræpu vér Játmund konung, en tækim ríkit undir oss, því at ek mun þetta vitnum binda.“ „Þá skaltu,“ sagði Oddr, „fá þér átta bændr ofan af landi til eiðafulltings.“ „Svá skal vera,“ sagði Skolli. Nú fór Oddr til skipa sinna ok finnr Hjálmar ok sagði honum, at ef svá gengr sem Skolli hafði talat, at þeir mundu snúast í lið með honum. Sofa þeir nú af um nóttina. En um morguninn ganga þeir á land upp með öllu liði sínu. Þá hafði Skolli þat at sýst um nóttina, at hann var kominn af landi ofan með bændrna, ok unnu þeir honum eiða. Eptir þat slá þeir saman liðinu ok ganga á land upp ok fara herskildi yfir, brenna allt ok bæla, þar er þeir koma. En landslýðrinn flýr undan ok til fundar við konung. En á sunnanverðu landinu finnast þeir, ok lýstr þar þegar í bardaga með þeim, ok börðust þrjá daga. En svá lauk, at þar fell Játmundr konungr. En þeir Oddr leggja landit undir sik ok sitja þar um vetrinn. En um várit býðr Skolli at gefa þeim landit. En Oddr vill eigi þiggja, – „en þat ræð ek, at þú bjóðir Hjálmari.“ En Hjálmarr vill eigi. „Þat ræð ek þá,“ sagði Oddr, „at vit gefum Skolla landit.“ Ok hann þiggr ok mælti svá, at þeir skyldu þar vera ávallt, er þeir vildu, hvárt sem væri vetr eðr sumar. Þeir búa nú tuttugu skip ór landi, ok er nú ekki sagt af þeira ferð, fyrr en þeir koma suðr fyrir Skíðu.

XIII. KAPÍTULI

Konungar tveir eru nefndir. Hét annarr Hlöðvér, en annarr Haki. Þeir liggja þar fyrir með þrjá tigi skipa. En er þeir Oddr höfðu lagit skip sín undir land, róa at þeim tíu skip. Ok er þeir finnast, eru þar engin orða áköst, því at þegar lýstr í bardaga með þeim. Þeir Oddr höfðu tuttugu skip. Þar eiga þeir svá harða atlögu, at Oddr hafði þar trautt komit, at honum hafi harðfengara fyrir þótt. En svá lauk þeiri sókn, at þeir unnu þau tíu skip. Þá tók Oddr til orða: „Allmjök hafa þessir ægðir verit í frásögnum.“ „Hyggr þú þat?“ sagði Hjálmarr. „Þetta váru hlaupamenn þeira, er sendir váru til fundar við oss.“ En er þeir höfðu litla stund hvílzt, þá róa þar at þeim tuttugu skip undan landinu, ok þegar lýstr þar í svá harðan bardaga ok ákafan, at þeir Oddr höfðu þar hvergi komit, at þeir hefði þvílíka menn fyrir fundit, hvárki á sjó né á landi. En svá lýkr þeira bardaga, at báðir konungar falla ok allt lið þeira. Enda er svá sagt, at þeir Oddr ok Hjálmarr hefði þá eigi meira lið en þeir sigla burt á einum aski, ok koma við sker þau, er Elfarsker heita. Inn í þau sker ganga vágar, er kallaðir eru Trönuvágar. Þeir sáu þar liggja tvau skip, ok var svörtu tjaldat yfir þeim báðum. Þetta var öndvert sumar. „Nú vil ek,“ sagði Hjálmarr, „at vér gerum eigi vart við ferð vára, fyrir því at víkingar liggja kyrrir undir tjöldum.“ „Þat má ek eigi nýta,“ sagði Oddr, „at hafa eigi orð við menn þá, sem ek hitti á leið minni.“

Nú kallar Oddr ok spyrr, hverr skipunum átti at ráða. Maðr sprettir skörum yfir sér ok svarar: „Ögmundr heitir sá.“ „Hvat Ögmundr ertu?“ sagði Oddr. „Hvar hefir þú þess verit, at þú hefir eigi heyrt getit Ögmundar Eyþjófsbana?“ sagði skipamaðrinn. „Eigi hefik heyrt þín getit,“ sagði Oddr, „ok aldri hefik sét jafnilliligan mann sem þú ert.“ Svá var sagt frá yfirlitum þessa manns, at hann var svartr á hárslit, ok hekk flóki ofan fyrir andlitit, þar sem topprinn skyldi vera, en alls ekki var at sjá til andlitsins nema tennr ok augu. Þá hefir hann átta menn með sér, er þannig váru í yfirbragði. Þá bitu engi járn. Þeir váru líkari jötnum en mönnum fyrir vaxtar sakir ok illsku. Þá tók Ögmundr til orða: „Hverr er sjá maðr, at mik lýtir svá?“ „Sá heitir Oddr,“ sagði hann. „Ertu sá Oddr,“ sagði Ögmundr, „at fór til Bjarmalands fyrir löngu?“ „Sá er maðrinn,“ sagði Oddr, „er þar hefir komit.“ „Þá er vænt um,“ sagði Ögmundr, „því at ek hefi þín leitat mestan hluta ævi minnar.“ „Hvat hefir þú nú mér hugat?“ sagði Oddr. „Hvárt viltu berjast á sjó eða landi?“ sagði Ögmundr. „Á sjó vil ek berjast,“ sagði Oddr. Þá taka þeir Ögmundr af sér tjöldin. En þeir Hjálmarr búast við í öðrum stað ok bera grjót á skip sitt. Ok er þeir váru búnir hvárirtveggju, tekst þar harðr bardagi, ok leggja borð við borð. Þeir áttu orrostu harða ok langa. En er þat hafði gengit um hríð, bregðr Ögmundr upp friðskildi ok spyrr Odd, hversu honum þætti at fara. Hann sagði, at honum þótti illa at fara. „Hví sætir þat?“ sagði Ögmundr. „Því, at ek hefi ávallt áðr við menn barizt, en nú þykkjumst ek eiga við fjándr,“ sagði Oddr. „Ek hjó á háls þér áðan, sem mér var hægast, með sverði því, sem ek helt á, ok tók ekki á.“ Ögmundr svarar: „Þat mun mæla mega hvárr okkar við annan, at hér sé eigi síðr átt við tröll en menn. Ek hjó á háls þér, sem mér var hægast, ok hafði ek þat sverð, sem aldri hefir í höggi stað numizt fyrr, ok beit ekki, eða hvárt viltu nú, at vér berjumst lengr?“ sagði Ögmundr, „eða viltu, at vit skiljum, því at ek kann at segja þér, hvé fara mun bardagi vár: Hér munu falla þeir fóstbræðr, Hjálmarr og Þórðr, ok lið þitt allt. Þá munu ok falla allir kappar mínir, ok munu vit tveir uppi standa. En ef vit berjumst til þrautar, þá mun ek falla fyrir þér,“ sagði Ögmundr. „Eiga skal leik þenna þangat til,“ sagði Oddr, „at fellt er lið várt allt ok þitt.“ Leggja þeir nú saman randir í annat sinn ok berjast, þar til at þeir standa þrír uppi, Þórðr, Hjálmarr ok Oddr. Þeir Ögmundr standa þá ok upp níu. Hann tók þá til orða: „Viltu nú, Oddr, at vit skiljum, því at nú kalla ek jafnvegit, fyrir því at svá mun fara sem ek sagða þér, en þér er ætlaðr aldr miklu meiri en öðrum mönnum. Þú hefir ok skyrtu þá, at þér má ekki granda.“ „Því betr þykki mér,“ sagði Oddr, „sem vit skiljum fyrr, ef þú leggr eigi bleyðiorð á bak mér.“ „Hví mun nú eigi gott at skilja?“ sagði Ögmundr, „því at nú kalla ek jafnvegit.“ Oddr sagðist vilja burt ór vágunum, ok svá gerðu þeir ok lögðu undir hólm nokkurn. Oddr sagði, at þá lægi þrenn verk fyrir höndum: þat eitt, at fara á skóg ok skjóta dýr, annat, at gæta skips. „Ek mun eld kveykja,“ sagði Hjálmarr, „ok búa til búðarverð.“ Oddr ferr nú á skóg, en Þórðr geymdi skips. En er þeir kómu aptr, var Þórðr horfinn. Þeir fara nú ok leita hans. Þeir finna bátinn, þar sem hann var festr. Þeir leita nú Þórðar ok finna hann í bjargskoru einni. Sitr hann þar ok er örendr. „Þetta er svá illr atburðr,“ sagði Oddr, „at vit höfum eigi slíkan skaða beðit, síðan Ásmundr lézt.“ Þeir leita nú, hvat honum hefir at bana orðit, ok finna, at undir annarri hendinni stendr spjót, en fjöðrin tók út undir annarri. „Þat mun inum illa Ögmundi þótt hafa,“ sagði Oddr, „at eigi hafi jafnvegit verit með oss. Skulu vit nú þegar leggja út í vágana at leita þeira.“ Ok svá gerðu þeir, ok var Ögmundr þá allr í burtu. Þeir leituðu hans viku fulla ok fasta um sker ok um skóga, eyjar ok andnes ok finna hann hvergi né frétta til hans. Þeir halda nú þangat, sem Þórðr er, ok færa hann til Svíþjóðar ok verpa þar haug eptir hann. Síðan fara þeir heim til Uppsala ok segja konungi þessi tíðendi. Konungr tók við þeim báðum höndum, ok settust þeir um kyrrt, en at sumarmagni bauð konungr, at þeir siti þar, – „ok mun ek fá ykkr skip ok lið fyrir land fram, svá at þit megið skemmta ykkr.“

XIV. KAPÍTULI

Þat er nú af þeim Oddi at segja, at þeir búa tvau skip ok hafa fjóra tigi manna á hváru skipi. Þeir sigla nú fyrir land fram. Svá berr til, at veðr bægir þeim, ok halda þeir at ey einni, er heitir Sámsey. Þar eru vágar þeir, er heita Munarvágar. Þeir leggja skip sín í lægi ok tjalda yfir sér. En þat hefir at gengit um daginn á skipi Odds, at húsasnotra hefir í sundr gengit. En er morgunn kemr, ganga þeir á land upp Oddr ok Hjálmarr at höggva sér efnitré. Hjálmarr var svá vanr at ganga, at hann hafði öll herklæði sín, þau sem hann hafði í bardögum. Oddr hafði eptir látit örvamæli sitt at skipum niðri, en bæði hafði hann skyrtu sína dag ok nátt. Allt lið þeira var í svefni. Þeir finna eigi fyrr en víkingar koma at þeim, ok er sá Angantýr nefndr, er fyrir þeim var. Þeir váru tólf saman ok váru allir bræðr. Þeir hafa aldri fleira lið ok höfðu þá farit víða um heim ok fengit hvergi viðnám. Nú koma þeir at, þar er skip þeira Odds ok Hjálmars váru. Þeir hlaupa á þá með bardaga, ok gengr þar skjótt saga frá, at þeir drepa þar hvert mannsbarn, er á skipunum var. Þá taka þeir til orða bræðr ok segja svá: „Þat er þó um at ræða, at eigi hefir Arngrímr, faðir várr, í annat sinn logit meir at oss en þá hann sagði oss þessa menn harða ok mikla víkinga, svá at ekki reisti rönd við, en vér höfum hér svá komit, at allir hafa verst at borit sik ok sízt dugat. Ok förum heim ok drepum skítkarlinn, föður várn, ok hafi hann þat fyrir lygi sína.“ „Þat er annathvárt,“ sögðu sumir, „at þeir Oddr ok Hjálmarr hafa mest ægðir verit, eða hitt ella, at þeir munu vera gengnir á land upp, er veðr er gott. Nú munu vér ganga á land upp ok leita þeira heldr en at fara aptr at óreyndu.“ Þeir gera nú svá tólf bræðr, ok kemr nú á þá berserksgangr, ok fara grenjandi. Þá kom ok berserksgangr á Angantý, en þat hafði aldri fyrr orðit. Þetta stenzt á ok þeir Oddr ganga ofan ok Hjálmarr frá mörkinni. Nú nemr Oddr stað ok stingr við fótum. Hjálmarr spyrr, hvat honum sé. Oddr mælti: „Berr fyrir mik læti kynlig. Mér þykkir stundum sem griðungar gelli eða hundar ýli, en stundum er því líkt sem grenjat sé, eða veiztu nokkut þá menn, at þann veg sé til náttúru, at slík læti hafi.“ „Já,“ sagði Hjálmarr, „veit ek þá tólf bræðr.“ „Kanntu nöfn þeira?“ sagði Oddr. Þá varð Hjálmari ljóð á munni:

„Hervarðr, Hjörvarðr,
Hrani, Angantýr,
Bíldr ok Búi,
Barri ok Tóki,
Tindr ok Tyrfingr,
tveir Haddingjar,
þeir í Bólm austr
bornir váru,
Arngríms synir
ok Eyfuru.

Þá frá ek manna
meinúðgasta
ok ógjarnasta
gott at vinna.
Þeir eru berserkir
böls of fylldir,
tvau skip hruðu
tryggra manna.“

Þá sér Oddr, hvar berserkirnir fara, ok varð honum ljóð á munni:

„Menn sé ek ganga
frá Munarvágum
gunnar gjarna
í grám serkjum.
Þeir hafa reiðir
rómu háða.
Eru okkur skip
auð á ströndu.“

Þá mælti Oddr: „Þetta kemr eigi vel við,“ sagði hann, „því at örvamæli mitt ok bogi lá eptir við skip niðri, en ek hefi bastöxi eina í hendi.“ Oddr kvað þá stöku eina:

„Þá var mér ótti
einu sinni,
er þeir grenjandi
gengu af öskum
ok emjandi
í ey stigu.
Þá frá ek fyrða
fláráðasta
ok örvasta
illt at vinna.“

Oddr gengr nú aptr í mörkina ok höggr sér kylfu eina, en Hjálmarr bíðr þar eptir. Ok er hann kemr at ofan, þá koma þeir at neðan berserkirnir. Þá kvað Hjálmarr þetta:

„Hliðu vér
fyrir hjaldrviðum,
aldri, þótt okkr
atalt þykki.
Vit skulum í aptan
Óðin gista
tveir fóstbræðr,
en þeir tólf lifa.“

Þá segir Oddr enn svá:

„En ek því einu
orði hnekkta:
Þeir skulu í aptan
Óðin gista
tólf berserkir,
en vit tveir lifa.“

Þá varð Angantý ljóð á munni:

„It eruð halir
harðir komnir
seggir ór hlunnviði.
Fallnir eru ykkrir
förunautar,
ok farið í höll Viðris.“

Þá kvað Oddr:

„Hér eru rekkar
reiðir komnir,
tírarlausir,
eru tólf saman.
Einn skal við einn
orrostu heyja
hvatra drengja,
nema hugr bili.“

„Hverir eru þessir menn,“ sagði Oddr, „at vér höfum hér hitta?“ „Maðr heitir Angantýr,“ sögðu hinir, „sá er fyrir liði ræðr. Vér erum tólf bræðr, synir Arngríms jarls ok Eyfuru austan af Flæmingjalandi. En hverr spyrr at því?“ sagði Angantýr. „Hér heitir annarr Oddr, sonr Gríms loðinkinna, en annar heitir Hjálmarr inn hugumstóri.“ „Þá er vel á móti,“ sagði Angantýr, „fyrir því at ykkar höfu vit víða leitat.“ „Hafið þér nokkut komit til skipa várra?“ sagði Oddr. „Kómu vér þar,“ sagði Angantýr, „ok er þar allt unnit oss til handa.“ „Hversu ætlið þit nú þá til,“ sagði Hjálmarr, „um fund várn?“ „Ek ætla,“ sagði Angantýr, „sem þit mæltuð til áðan, at hér skal einn við einn eiga, ok ætla ek mér Odd, fyrir því at þú hefir skyrtu þá, at þér er því fyrir heitit, at þik skuli engi járn bíta, en ek hefi sverð þat, er Tyrfingr heitir ok dvergar smíðuðu ok hétu, at hvergi skyldi í höggi stað nema, hvárt fyrir eru járn eða steinar. Hér er skipt í helminga liði, ok fara sjau í annan stað, en ek við fimmta mann. Þat er líkt látit, ek einn ok Haddingjar tveir. Þá kemr einn í móti Tyrfingi. “ Þá tekr Hjálmarr til orða: „Ek vil berjast við Angantý, því at ek hefi brynju þá, er ek hefi aldri sár í fengit. Hún er sett ferföldum hringum.“ „Þá gerir þú illa,“ sagði Oddr, „því at okkr mun hlýða, ef ek berjumst við Angantý, en víst eigi ella.“ „Hvernig sem ferr,“ sagði Hjálmarr, „þá skal ek ráða.“ Þá mælti Angantýr: „Þat vil ek,“ sagði Angantý, „ef nokkurr vár kemst á burt heðan, þá skal enginn annan ræna at vápnum. Ek vil hafa Tyrfing í haug með mér, þótt ek deyja. Svá skal Oddr hafa skyrtu sína ok skeyti, en Hjálmarr brynju sína.“ Ok svá skilja þeir, at þeir skulu verpa haug eptir aðra, er lifa.

Nú ganga þeir fyrst fram Haddingjar tveir, en Oddr lýstr sitt kylfuhögg hvárn þeira, ok þurfa þeir ekki fleiri. Þá ríss upp hverr eptir annan, þeir er við Odd skyldu eiga, ok svá lýkr, at hann drepr þá alla, er honum váru ætlaðir. Nú tekr Oddr hvíld. Þá stendr Hjálmarr upp ok þar einnhverr á mót. Varð skammt viðskipti þeira, áðr hann fellr. Þá ríss upp annarr, inn þriði ok fjórði. Þá ríss upp Angantýr, ok eiga þeir harðan ok langan atgang, en svá lýkr, at Angantýr fellr fyrir Hjálmari. Þá gekk Hjálmarr at þúfu einni ok sezt niðr ok hnígr at upp. Oddr gengr at honum ok kvað vísu:

„Hvat er þér, Hjálmarr?
Hefir þú lit brugðit.
Þik kveð ek mæða
miklar undir.
Hjálmr er þinn höggvinn,
en á hlið brynja.
Nú kveð ek fjörvi
of farit þínu.

Ok hefir nú sannazt þat, er ek sagða þér, at okkr mundi eigi hlýða, ef þú berðist við Angantý.“ „Eigi er undir því,“ sagði Hjálmarr, „deyja skal hverr um sinn,“ ok kvað þetta:

„Sár hefi ek sextán,
slitna brynju,
svart er mér fyr sjónum,
sékat ek ganga.
Hneit mér við hjarta
hjörr Angantýs,
hvass blóðrefill
herðr í eitri.“

„Nú hefi ek þann skaða beðit,“ sagði Oddr, „at ek mun aldri bætr bíða, meðan ek lifi, ok hefir nú illa gefizt þrá þitt, ok mundu vér hér mikinn sigr fengit hafa, ef ek hefða ráðit.“ „Nú skaltu setjast niðr,“ sagði Hjálmarr, „ok vil ek kveða ljóð nokkur ok senda heim til Svíþjóðar.“ Hann kvað nú þetta:

„Fregna eigi þat
á fold konur,
at fyr höggum
hlífast létak.
Hlær eigi at því,
at ek hliða gerðak,
snót svinnhuguð
Sigtúnum í.

Hvarf ek frá fögrum
fljóða söngvi,
ótrauðr gamans,
út með Sóta.
För skundaðak
ok fórk í lið
hinzta sinni
frá hollvinum.

Leiddi mik in hvíta
hilmis dóttir
á Agnafit
útanverða.
Saga mun sannast,
er hún sagði mér,
at ek aptr koma
eigi mundak.

Hvarf ek frá ungri
Ingibjörgu,
skjótt réðum þat,
á skapadægri.
Sá mun fljóði
fastnæmr tregi,
er vit síðan
séumst aldrigi.

Ber þú til sýnis,
sá er minn vili,
hjálm ok brynju
í höll konungs.
Hugr mun gangast
hilmis dóttur,
er hún höggna sér
hlíf fyr brjósti.

Átta ek á foldu
fimm ból saman,
en því undak
aldri ráði.
Nú verð ek liggja
lítt megandi,
sverði undaðr,
Sámseyju í.

Drag þú mér af hendi
hring inn rauða
ok fær inni ungu
Ingibjörgu.
Sá mun henni
hugfastr tregi,
er vit síðan
séumst aldrigi.

Sé ek, hvar sitja
Sigtúnum í
fljóð þau, er löttu
farar mik þaðan.
Gleðr eigi Hjálmar
í höll konungs
öl né rekkar
of aldr síðan.

Nú vil ek ok, at þú berir kveðju mína öllum bekkjunautum okkrum, ok mun ek nefna þá á nafn:

Drukku vér ok dæmdum
dægr margt saman
Álfr ok Atli,
Eyvindr, Trani,
Gizurr, Gláma,
Guðvarðr, Starri,
Steinkell, Stikill,
Stórólfr, Vífill.

Hrafn ok Helgi,
Hlöðvér, Ígull
Steinn ok Kári,
Styrr ok Áli,
Össurr, Agnarr,
Ormr ok Trandill,
Gylfri ok Gauti,
Gjafarr ok Raknarr.

Fjölmundr, Fjalarr,
Frosti ok Beinir,
Tindr ok Tyrfingr,
tveir Haddingjar,
Valbjörn, Vikarr,
Vémundr, Flosi,
Geirbrandr, Goti,
Guttormr, Snerill.

Styrr ok Ári,
Steinn ok Kári,
Vöttr, Véseti,
Vémundr, Hnefi.
Vér á einn bekk
allir sátum
teitir ok reifir;
því emk trauðr flugar.

Svarfandi, Sigvaldi,
Sæbjörn ok Kolr,
Þráinn ok Þjóstólfr,
Þórólfr ok Svalr,
Hrappi ok Haddingr,
Húnfastr, Knúi,
Óttarr, Egill
með Ingvari.

Nú vil ek þess biðja þik,“ sagði Hjálmarr við Odd, „at þú látir mik eigi verða lagðan í haug hjá svá illum vættum sem berserkirnir eru, fyrir því at ek þykkjumst miklu betr at mér en þeir.“ „Þetta vil ek veita þér,“ sagði Oddr, „sem þú beiðir, því at nú þykki mér sem fast dragi at þér.“ „Nú skaltu draga hringinn af hendi mér,“ sagði Hjálmarr, „ok færa Ingibjörgu, ok seg henni, at ek senda henni hann á deyjanda degi.“ Nú verðr Hjálmari ljóð á munni:

„Drekkr með jöfri
jarla mengi
öl glaðliga
at Uppsölum.
Mæðir marga
mungát fira,
en mik eggja spor
í eyju þjá.

Hrafn flýgr sunnan
af hám meiði,
ok er eptir þar
örn í sinni.
Þeim gef ek erni
efstum bráðir.
Sá mun á blóði
bergja mínu.“

Ok eptir þat dó Hjálmarr. Oddr dró þá saman berserkina í eina kös ok sveigði þar at utan viðu. Þat var skammt frá sjó. Þar leggr hann hjá þeim vápn þeira ok klæði, rænandi þá engum hlut. Síðan bar hann þá at utan torf ok eyss eptir þat sandi. Síðan tekr hann Hjálmar ok leggr á bak sér, gengr til sjóvar ofan ok lætr hann niðr á ströndinni, en hann gengr út á skipin, berr þá á land hvern mann, er fallit hafði, ok verpr þar annan haug eptir lið sitt, ok er þat sagt af þeim mönnum, er þar hafa komit, at enn sjái þess merki í dag, er Oddr gerði þá.

XV. KAPÍTULI

Eptir þetta leggr Oddr Hjálmar á skip út ok flyzt undan landi. Þá verðr Oddr at taka til íþróttar sinnar, þeirar er honum var léð, dregr segl upp í logni ok siglir heim til Svíþjóðar með Hjálmar dauðan. Hann tók þar land, sem hann kaus á. Hann dregr upp skip sitt, en leggr Hjálmar á bak sér ok gengr heim til Uppsala með hann ok lætr hann niðr fyrir hallardyrum. Hann gengr inn í höllina ok hefir brynju Hjálmars í hendi sér ok svá hjálm hans ok leggr niðr á hallargólfit fyrir konungi ok sagði honum tíðendi þau, sem gerzt höfðu.

Síðan gekk hann þangat, er Ingibjörg sat á stóli. Hún saumaði Hjálmari skyrtu. „Hér er hringr,“ sagði Oddr, „at Hjálmarr sendi þér á deyjanda degi ok kveðju sína með.“ Hún tekr við hringinum ok lítr á, en svarar engu. Hún hnígr þá aptr í stólsbrúðunum ok deyr þegar. Þá skellir Oddr upp ok hlær ok mælti þetta við: „Eigi er þat fleira um hríð, at vel hefir at farit, þá skal því fagna. Nú skulu þau njótast dauð, er þau máttu eigi lífs.“ Oddr tekr hana upp ok berr hana í faðm sér ok leggr í faðm Hjálmari fyrir hallardyrum ok gerir menn inn í höllina eptir konungi ok bað hann sjá, hversu hann hafði um búit. Eptir þetta fagnar konungr honum vel ok setr Odd í hásæti hjá sér. En þegar hann hafði hvíld tekit, þá sagði konungr, at hann vill láta at erfi fá eptir þau Hjálmar ok Ingibjörgu ok verpa haug eptir þau. Konungr lætr svá alla hluti gera sem Oddr sagði fyrir. Þá er fram borinn hjálmr ok brynja, er Hjálmarr hafði átt, ok þykkir mönnum mikils vert um afrek hans ok hvé mikit honum hafði til fjörs verit, ok nú eru þau lagin bæði í einn haug. Gengu allir menn at sjá þetta þrekvirki, ok lét Oddr þetta gera með mikilli virðingu. Nú sitr Oddr í kyrrðum þann vetr með Hlöðvé konungi, en um várit fær konungr honum lið ok tíu skip, ok nú ferr Oddr um sumarit at leita Ögmundar Eyþjófsbana á nýja leik ok fann hann hvergi.

XVI. KAPÍTULI

Svá bar til um haustit, at Oddr kom til Gautlands. Þar spyrr hann til víkings þess, er Sæmundr heitir. Honum var sagt frá, at hann var torsóttari en aðrir menn. Hann hafði hálfan sétta tug skipa. Þar kómu þeir Oddr með tíu skip, ok þegar er þeir finnast, þá lýstr þar í bardaga svá langan ok harðan, at eigi skorti. En svá lauk um kveldit, at hroðin eru öll skip fyrir Oddi ok hann stóð upp einn manna. Þá stökkr Oddr fyrir borð, er náliga er myrkt orðit. Þat sér einn maðr, at hann leggst frá skipunum. Hann þreif upp gaflak eitt, ok skutu þeir eptir honum. Þat kemr í kálfa Odds, svá at í beini stóð. Honum kemr í hug, hvar hann var staddr, at hann mundi á flótta kominn vera. Hann lagðist þá aptr at skipunum, en víkingarnir sáu Odd ok kippa honum upp í skipit. Sæmundr bað þá láta koma fjötr á fætr honum, bogastreng á hendr. Svá var gert sem hann mælti fyrir.

Nú sitr Oddr í fjötrunum, ok eru fengnir til tólf menn at vaka yfir honum, en Sæmundr lætr sik flytja til lands ok lætr tjalda yfir sér. Þá mælti Oddr við þá, er til váru fengnir at vaka yfir honum: „Hvárt vilið þér, at ek skemmta, eða vilið þér skemmta, er svá er daufligt?“ „Oss þætti,“ sagði sá, er fyrir þeim er, „sem þér sé lítt til gamans hagat; þú ert í fjötrum, en ætlaðr til dráps á morgun.“ „Ekki kvíði ek því,“ sagði Oddr. „Deyja skal hverr um sinn.“ „Þat kjósum vér þá, at þú skemmtir,“ segja þeir. Hann kveðr þeim kvæði ok léttir eigi fyrr en þeir eru sofnaðir allir. Þá fór Oddr þangat til, er öx lá á þiljunum. Hann getr snúit henni svá, at eggin horfir upp. Þá snýr hann þar við herðunum, en gnýr við höndunum, til þess er hann varð lauss. Þá hefir hann hendr at fjötrinum ok færir hann af sér. Ok sem hann er lauss, þykkir honum skör rýmra. Nú gengr hann þangat, er þeir sofa, ok stingr á þeim öxarskaptinu ok bað þá vakna, – „því at þér sofið sem snápar, en bandinginn er lauss orðinn.“ Síðan drap hann þá alla, tekr síðan örvamæli sitt ok stígr á bát ok flyzt til lands. Síðan gengr hann til skógar ok dregr gaflakit ór fæti sér ok bindr um sár sitt.

Nú er at segja frá Sæmundi, at hann vaknar í tjaldinu ok gerir menn út til skipanna, þar er varðmennirnir váru, ok var Oddr í burtu, en drepnir allir varðmennirnir, ok þykkjast þeir sakna vinar í stað ok segja Sæmundi þessi tíðendi, ok ferr hann nú hvervetna um Gautland at leita Odds, en Oddr ferr í öðrum stað at leita Sæmundar.

Þat verðr einn morgin snemma, at Oddr kemr fram ór mörkinni. Hann sér tjöld Sæmundar á landi, en skipin flutu á höfninni. Hann snýr aptr í mörkina ok höggr sér kylfu eina, gengr síðan ofan at tjaldinu ok fellir þat ofan á Sæmund ok hans menn. Drepr hann þar Sæmund ok þá fimmtán saman. Síðan gerir hann þeim tvá kosti, er á skipunum váru, at þeir skulu ganga á hönd honum ok gerist hann höfðingi þeira, ok þann kjósa þeir. Siglir Oddr nú heim til Svíþjóðar ok hefir þó lítit lið ok sitr þar þann vetr.

XVII. KAPÍTULI

Þá gerir Oddr sendimenn norðr til Hrafnistu ok biðr þá liðs frændr sína, at þeir kæmi norðan um várit Guðmundr ok Sigurðr. Þeir verða vel við ok fara til fundar við Odd. Ok er þeir finnast, verðr þar fagnafundr.

Nú búa þeir skip sín ór landi ok halda suðr í lönd ok þar sem grunnsævi var mikit, fyrir því at þangat hafði Oddr áðr sízt haldit. Herja þeir nú suðr um Valland, Frakkland ok Helsingjaland. Þar reka þeir mikinn hernað.

Er nú ekki sagt af ferð þeira, fyrr en þeir brjóta skipin við eitthvert land. Þar ganga þeir á land með lið sitt. Sem þeir kómu á landit, þá sáu þeir hús fyrir sér. Þat var nokkut með öðrum hætti gert en þau, er þeir höfðu áðr sét. Þangat gengu þeir til hússins. Þat var gert af steini ok opit. Oddr mælti: „Hvat ætlar þú, Sigurðr, hvat húsi þetta muni vera, er vér erum at komnir?“ „Eigi má ek þat vita,“ sagði hann. „En hvat ætlar þú, Oddr frændi?“ „Eigi veit ek,“ sagði hann „en þess get ek, at menn byggi húsit ok munu hingat vitja, ok skulu vér ekki inn ganga at svá búnu.“ Þeir setjast niðr í einhverjum stað úti hjá húsinu, en er stund leið, sjá þeir, at menn drífa til hússins ok þat með, at þar fylgja læti, þau er þeir hafa aldri þvílík heyrt. „Þat ætla ek,“ sagði Oddr, „at hér sé allkynligir menn á þessu landi. Skal hér nú bíða, til þess er menn ganga frá húsinu.“ Þat fór svá sem Oddr gat, at þetta líðr af, ok drífa menn frá húsinu. Einn af liði þeira landsmanna gengr þangat, sem þeir Oddr sátu, ok mælti: „Hverir eru þessir?“ Oddr segir honum it sanna, – „eða hvat land er þat, er vér erum á komnir?“ Sá sagði, at þat heitir Aqvítanía. „En hvat táknar hús þetta, er þér hafið at staðit um stund?“ „Þetta köllum vér ýmist musteri eða kirkju.“ „En hvat látum er þat, er þér hafið haft?“ „Þat köllum vér tíðagerð,“ sagði landsmaðr. „En hvern veg er farit um ráð yðvart, ok hvárt eruð þér heiðnir til lykta?“ Oddr svarar: „Vér vitum alls ekki til annarrar trúar en vér trúum á mátt várn ok megin, en ekki trúum vér á Óðin, eða hverja trú hafi þér?“ Landsmaðr sagði: „Vér trúum á þann, er skapat hefir himin ok jörð, sjóinn, sól ok tungl.“ Oddr mælti: „Sá mun mikill, er þetta hefir allt smíðat, þat hyggjumst ek skilja.“

Nú var þeim Oddi fylgt til herbergis. Þar eru þeir Oddr vikur nokkurar ok eiga málstefnur við landsmenn. Þeir leita eptir við þá Odd, ef þeir vildu taka við trú, ok þar kom, at þeir Guðmundr ok Sigurðr tóku trú. Var þá leitat eptir við Odd, ef hann vildi við trú taka. Hann kveðst mundu gera þeim á því kost: „Ek mun taka sið yðvarn, en hátta mér þó at sömu sem áðr. Ek mun hvárki blóta Þór né Óðin né önnur skurðgoð, en ek á ekki skap til at vera á þessu landi. Því mun ek flakka land af landi ok vera stundum með heiðnum mönnum, en stundum með kristnum.“ Er þat þó af ráðit at Oddr er skírðr. Eru þeir þar um hríð.

Eitt sinn leitar Oddr eptir við þá Guðmund ok Sigurð, ef þeir vildi fara á burt. Þeir segja: „Hér höfu vér svá verit, at oss hefir bezt þótt.“ „Þá er hér tveimr tveggja hugr,“ sagði Oddr, „at ek hefi hér svá verit, at mér hefir leiðast orðit.“ Sem hann fær ekki leyfi af frændum sínum, leynist hann í burt einn saman, en þeir eru eptir með öllu liðinu.

Ok sem hann kemr burt frá borginni, sér hann fara mikinn flokk manna á móti sér. Þar ríðr einn maðr, en aðrir ganga. Þetta lið var skrautliga búit, ok var engi maðr vápnaðr. Oddr stóð hjá götunni, en liðit ferr hjá honum, ok mæla hvárigir við aðra. Þá sér Oddr, hvar hlaupa fjórir menn. Þeir höfðu allir skálmir í höndum. Þeir hlaupa at þeim manni, er reið, ok höggva af honum höfuðit. Síðan hlaupa þeir aptr hjá Oddi ina sömu leið, ok hefir einn í hendi höfuðit af þeim manni, er drepinn var. Þat þykkist Oddr vita, at þetta muni harðla illt verk, er þessir menn hafa unnit. Nú hleypr Oddr eptir þeim ok eltir þá, en þeir hlaupa undan til skógar ok þar í jörð niðr í jarðhús nokkut. Oddr hleypr eptir þeim í jarðhúsit. Þar veita þeir viðnám, en Oddr sækir at þeim. Eigi léttir hann fyrr en hann drepr þá alla. Síðan tekr hann höfuð af þeim ok knýtir saman hárin, gengr út síðan ok hefir með sér höfuðin ok svá þat höfuð, er þeir höfðu þangat haft. Oddr ferr nú aptir til borgarinnar. Þá váru hinir komnir til kirkju með lík þess, er drepinn var. Oddr kastar þá inn í musterit höfðunum ok mælti: „Þar er nú höfuðit af þeim, er drepinn var fyrir yðr, ok hefi ek hefnt hans.“ Þeim þótti mikils um þetta vert, er Oddr hafði unnit. Oddr spurði, hvat manna þat hafði verit, er hann hafði hefnt. Þeir sögðu, at þessi maðr var biskup þeira. Oddr mælti: „Þá mun þetta betr unnit en eigi.“ Svá hafa þeir nú á Oddi mikla vörðu, at þeir vilja at engum kosti, at hann fari á burt. En svá sem honum hafði áðr leitt orðit at vera þar, þá jók nú stóru við, er hann fann, at þeir heldu vörðu á honum, ok sitr nú um það eitt at komast í burtu.

Þar kom enn, at hann leynist á burtu á einni nótt. Hann ferr nú land af landi ok kemr um síðir út til Jórdanar. Þar fór hann af öllum klæðum ok skyrtu sinni. Síðan ferr hann í ána ok þvær sér sem honum líkar. Þá ferr hann af ánni ok í skyrtu sína, ok helt hún öllum kostum sínum sem áðr. Nú ferr hann þaðan á burt ok hefir örvamæli sinn á baki sér. Þá ferr hann enn land af landi. Þar kemr nú ráði hans, at hann verðr svá staddr á mörkum úti, at hann hefir ekki annat til atvinnu en hann skýtr dýr til matar sér eða fugla, ok ferr svá fram um hríð.

XVIII. KAPÍTULI

Svá er sagt, at Oddr gekk einn dag fram á björg nokkur ok gljúfr stór, þar sem móða mikil fell í straumum með miklum hávaða. Hann hugði at, ef nokkur mætti yfir komast, ok sá hann þat hvergi. Hann sezt nú niðr, ok sem hann hafði eigi lengi þar verit, er hann gripinn upp váveifliga. Var þar kominn gammr atfljúgandi ok hremmdi Odd með klóm sínum svá hart, at hann gat engri vörn í móti komit. Þetta kvikvendi fló með Odd yfir mörg lönd ok höf. En um síðir flýgr gammrinn at flugabjörgum ok settist í eina tó, er var í björgunum. Váru þar fyrir ungar þessa kvikvendis. Hann lét nú Odd lausan, ok var hann heill ok ósakaðr, því at honum hlífði skyrta hans, bæði við klóm þessa gamms ok öllu því, sem áðr hefir sagt verit.

Nú er Oddr hjá ungum gammsins í bælinu. Var þar hátt bjarg fyrir ofan, en flugsær var undir niðr. Mátti Oddr með engum hætti á brott komast nema láta fallast ofan á sjáinn ok hætta svá lífi sínu. Landtaka var ok hvergi nær, því at hann sá fyrir hvárnigan enda á björgunum. Ungarnir váru lítt stálpaðir. Gammrinn var sjaldan heima í bælinu, ok leitaði hann jafnan matfanga. Oddr múlbindr nú ungana, en felr sik í bjargskorunni hjá bælinu. Gammrinn berr at þess fleiri fiska ok fugla ok mannahold ok af alls konar dýrum ok fénaði. Þar kemr um síðir, at hann berr þangat soðit kjöt. En þegar gammrinn ferr í burtu, tekr Oddr til matar, en felr sik þess á milli.

Einn dag sér Oddr, at jötunn mikill rær á steinnökkva þangat at bælinu. Hann er hátalaðr ok mælti: „Illr fugl er þat, sem hér á bæli, því at hann venst á, dag eptir dag, at stela brott kjöti mínu nýsoðnu. Skal ek nú leita við at hefna honum nokkuru. Ætlaða ek þá annat, er ek tók yxnin frá konungi, en fugl þessi skyldi hafa þau.“ Oddr stendr þá upp ok drepr ungana, en kallar á jötuninn: „Hér er allt þat, er þú leitar at, ok hefi ek varðveitt þat.“ Jötunninn gengr upp í bælit ok tekr kjöt sitt ok berr á nökkvann. Jötunninn mælti: „Hvar er kögurbarn, er ek sá hér? Gangi þat fram óhrætt ok fari með mér.“ Oddr sýnir sik nú, ok tók jötunninn hann ok lét út í nökkvann. Hann mælti þá: „Hversu skulu vit drepa þessa meinvætti?“ Oddr svarar: „Tak þú eld ok legg í bælit, ok er gammrinn kemr aptr, þætti mér vera mega, at hann flygi svá nær, at eldrinn hlypi í fiðrit, ok munu vit þá fá sigrat hann.“ Þetta fór eptir því, sem Oddr gat, ok unnu þeir gamminn. Oddr hjó af honum nef ok klær ok hafði með sér ok stígr út á nökkvann, ok rær jötunninn á burtu.

Oddr spyrr hann at nafni, en hann kveðst Hildir heita ok vera risi einn af Risalandi ok eiga konu þá, er Hildiríðr heitir, ok með henni eina dóttur, er Hildigunnr heitir. „Svá á ek son, er Goðmundr heitir ok var fæddr í gær. Vér erum þrír bræðr. Heitir einn Úlfr, en annarr Ylfingr. Höfu vér sett þing at sumri, ok skal sá vera konungr af oss yfir Risalandi, er mest þrekvirki hefir unnit ok ólmastan hund á, ok skal þar etja á þinginu.“ Oddr mælti: „Hvat hyggr þú, hverr yðar þat muni hljóta at verða konungr?“ Hildir svarar: „Víst þykki mér, at þeir muni þat hljóta, því at ek hefi alla ævi síztr verit af oss, ok svá mun enn vera.“ Oddr mælti: „Hvárt mundir þú kjósa, hvat þinn hagr yrði um þetta mál?“ Hildir svarar: „Þat köra ek at verða konungr, en þat er þó harðla ólíkligt, því at Úlfr á þann varg, at hvervetna er grimmari, ok enginn hundr þolir við hann at bítast. Úlfr hefir drepit þat dýr, er tígris heitir, ok hefir þar til vitnisburðar höfuð dýrsins. En Ylfingr, bróðir minn, er þó torveldari, því at hann hefir þann hvítabjörn, at engu eirir. Ylfingr hefir ok drepit dýr þat, er úníkorníus heitir, en ek hefi eigi þvílík verk at sýna hér í mót ok engan hund þann, at við þeim megi.“ „Vel þykki mér þú segja,“ sagði Oddr, „en fást mundi hér mega nokkur ráð til, þau at dygði, ef maðr væri velviljaðr.“ Hildir mælti: „Ekki barn jafnlítit hefi ek fundit hortigra en þik né ráðugra, því at mér þykkir svá mega at kveða, at þú sért ekki nema vitit eitt, ok þykki mér í þér in mesta gersimi, hversu kofrmálugr þú ert, ok skal ek færa þik Hildigunni, dóttur minni, ok skal hún hafa þik fyrir leiku ok fóstra þik ok fæða þik upp jafnfram Goðmundi, syni mínum.“

Eptir þat settist Hildir til ára ok reri heim til Risalands, ok þótti Oddi fádæmi, hversu nökkvinn gekk. En er hann kom heim, sýndi hann barn þat, er hann hafði fundit, ok biðr dóttur sína gæta sem síns barns ok eigi verr. En er Hildigunnr tók við Oddi ok er hann stóð hjá henni, tók hann henni tæpt í mitt lær, en þó hafði Hildir allan vöxt yfir hana, eptir því sem karlmanni heyrði. En er Hildigunnr tók Odd upp ok setti hann í kné sér, þá sneri hún honum fyrir sér ok mælti:

„Tuttr litli
ok toppr fyr nefi,
meiri var Goðmundr
í gær borinn.“

Hún leggr hann þá í vöggu hjá risabarninu ok kvað yfir þeim barngælur ok gerði vel við hann. En er henni þótti hann óspakr í vöggunni, lagði hún hann í sæng hjá sér ok vafðist utan at honum, ok kom þá svá, at Oddr lék allt þat, er lysti; gerðist þá harðla vel með þeim. Sagði Oddr henni þá, at hann væri ekki barn, þótt hann sé minni en þeir menn, er þar eru fæddir. En því fólki er svá háttat, at þat er miklu stærra ok sterkara en nokkur kind önnur; vænni eru þeir ok en flestir menn aðrir ok ekki vitrari.

Þar er Oddr um vetrinn, en um várit spurði hann Hildi, hversu góðr hann mundi þeim manni, er honum vísaði til hunds þess, er af bæri hundum bræðra hans. Hildir svarar: „Allgóðr skylda ek þeim, eða kanntu nokkut til þess at vísa?“ Oddr mælti: „Vísa má ek þér þar til, en þú skalt sjálfr taka hann.“ Hildir svarar: „Ek skal ná honum, en þú kom honum í augsýn mér.“ Oddr mælti: „Þat dýr liggr í Vargeyjum, er kallaðr er híðbjörn. Sú er náttúra á honum, at hann liggr allan vetr í dái, en at sumri stendr hann upp ok er þá svá gráðugr ok grimmr, at hann eirir hvárki fé né mönnum ok engu því, sem fyrir honum verðr. Nú þætti mér ván, at þetta dýr mundi sigra hunda bræðra þinna.“ Hildir mælti: „Fylgdu mér til hunds þessa, ok ef hann reynist svá sem þú segir, þá skal þér þat góðu launa, þá er ek kem í ríki mitt.“ Síðan búast þeir til ferðar. Þá mælti Hildigunnr við Odd: „Aptr muntu ætla ór för þessari.“ Hann kveðst þat eigi víst vita. „Um þat væri mér þó meira,“ sagði hún, „því at ek ann þér mikit, þó at þú sért lítill. Þarf ok eigi við þat at dyljast, at ek em með barni, þó at þat mætti ólíkligra þykkja, at þú værir til þeira hluta færr, svá lítill ok auvirðiligr sem þú ert at sjá. Er þar þó engi í tigi til nema þú at vera faðir at barni því, er ek geng með. En þó at ek þættumst ekki mega af þér sjá sakir ástríkis, þá vil ek þó ekki meina þér at fara, hvert þú vilt, þar ek sé, at þú átt ekki eðli til at vera hér álengdar hjá oss, en efast þú ekki í því, at þú kæmist heðan aldri, nema ek vildi. Nú vil ek heldr bera harm ok áhyggju ok morna hér ok þorrna þannig sem auðnar, heldr en þú sért eigi í þeim stöðum, sem þér þykkir gott. En hvernig viltu, at ek breyta við barn okkart?“ „Þú skalt,“ segir Oddr, „senda mér, ef þat er sveinn, þegar hann er tíu vetra gamall, því at ek vænti, at mannskapr muni í verða. En ef þat er stúlka, þá fæðist hún hér upp, ok sjá þú ráð fyrir henni, því at ek mun þar engan gaum at gefa.“ „Þú skalt enn öllu þessu ráða sem öllu öðru,“ sagði hún, „okkar í milli, enda far þú nú heill ok vel.“ Grætr hún þá sáran, en Oddr ferr á skip.

Hildir sezt til ára. Oddi þykkir þat seinligt at sækja með árum, því at leiðin var löng. Tekr hann þá til íþróttar þeirar, sem þeim Hrafnistumönnum var gefin; hann dregr segl upp, ok kom þegar byrr á, ok sigla þá fram með landinu ok eigi lengi, áðr Hildir hleypr upp fálmandi á nökkvanum ok at Oddi, þrífr til hans ok rekr hann undir sik ok mælti: „Drepa mun ek þik, ef þú lætr eigi af gerningum þessum, sem þú hefir í frammi, því at öll lönd ok fjöll hlaupa sem þau sé ær, en skipit mun sökkva undir okkr.“ Oddr mælti: „Eigi skaltu þetta hugsa, því at þik sundlar, er þú ert eki vanr at sigla; nú láttu mik upp standa, ok muntu reyna þá, at ek segi satt.“ Hann gerði sem Oddr beiddi. Oddr fellir nú seglit; váru þá þegar kyrr lönd ok fjöll. Oddr bað hann eigi undrast, þó at honum sýndist svá optar, ef þeir sigldi, ok kvaðst þegar mega stöðva, er hann vildi. Hildir lét sér nú segjast, hvat Oddr mælti, ok skildi nú, at þessi ferð var skjótari en at róa; dregr Oddr þá segl upp ok siglir, ok er Hildir nú kyrr.

Er nú ekki af sagt þeira ferð, fyrr en þeir koma í Vargeyjar ok ganga þar á land. Þar var urð stór. Bað Oddr Hildi seilast inn í urðina ok vita, ef hann fengi nokkut. Hann gerði svá, at hann seilist í urðina upp allt til axlar, ok mælti: „Æ er hér nokkut afkárt inni, ok mun ek taka á mik róðrarhanzka minn,“ ok svá gerði hann ok dró síðan út björninn at hlustunum. Oddr mælti: „Nú skaltu fara með hund þenna svá sem ek mælti; haf hann heim með þér ok lát aldri lausan fyrr en á þinginu, þá er þér etið hundunum. Þú skalt ekki gefa honum fyrir sumar ok lát hann vera einn í húsi ok seg engum til, at þú hafir fengit hann. En sumardaginn fyrsta skaltu etja honum við hundana bræðra þinna, en ef hann dugir ekki, þá kom þú at öðru sumri í þenna stað; mun ek þá gefa til annat ráð, ef eigi dugir þetta.“ Víða hafði Hildir fengit benjar á höndunum. Hann mælti: „Þat skil ek til við þik, Oddr, at þú komir í þenna stað annat vár í þetta mund.“ Oddr játaði því.

Hildir ferr nú heim með dýrit ok háttar svá öllu sem Oddr mælti fyrir, en Oddr snýr annan veg, ok er ekki sagt af hans athöfnum né afreksverkum, fyrr en annat vár kemr hann í þann stað, sem þeir sammæltust á, ok kemr Oddr fyrri ok ferr í skóg þaðan skammt í frá ok vill eigi láta Hildi sjá sik, því at hann vill nú ekki hætta til fundar við hann; þykkist vita, at hann mun hefna vilja, ef eigi hefir allt eptir því farit, sem hann hafði sagt honum. Ok eigi miklu síðar heyrir hann áraglamm ok sér, at þar ferr Hildir ok gengr á land upp ok hefir í hendi ketil af silfri fullan, en í annarri kistur tvær mjök þungar. Ok sem hann kom í þann stað, sem þeir höfðu á kveðit, þá beið hann þar nokkura stund, ok kom Oddr eigi. Þá mælti risi: „Illa er nú, Oddr fóstri, at þú kemr eigi, en fyrir því at ek á eigi tóm til at dveljast hér lengi, fyrir því at ríki mitt er geymslulaust, meðan ek em frá, þá vil ek hér láta kistur þessar, þær eru fullar af gulli, ok ketil fullan af silfri; skaltu eiga þetta fé, þó at þú komir seinna til. Mun ek leggja yfir hellustein, at eigi feyki vindr, en ef þú sér eigi þat, legg ek ofan þessa gripi, þat er sverð, hjálmr ok skjöldr. En ef þú ert nokkur nær, svá at þú megir heyra orð mín, þá vil ek segja þér, at ek varð konungr yfir bræðrum mínum ok ek átta hund miklu ólmastan, því at hann beit til dauðs hvárntveggja hund bræðra minna ok marga menn þeira, er duga vildu hundunum. Ek bar fram nef ok klær af gamminum, ok þótti þat miklu meira þrekvirki en þat, er bræðr mínir höfðu unnit; em ek nú einn konungr yfir landi því, er vit bræðr áttum. Nú mun ek í burt fara ok heim til ríkis míns. Komir þú á minn fund, þá skal ek ekki forverkum við þik gera, þat sem vel er. Vil ek ok þat segja þér, at Hildigunnr, dóttir mín, hefir fætt svein þann, er Vignir heitir, er hún segir, at þú eigir með henni; skal ek hann upp fæða með allri virkt. Íþróttir skal ek honum kenna ok allt við hann gera sem ek eigi sjálfr ok upp fæða til þess, at hann er tíu vetra, ok þá þér senda, eptir því sem þú hefir við hana sjálfa ráð fyrir gert.“ Síðan rær hann á burt á nökkva sínum. Ok þegar hann var á burtu, stendr Oddr upp ok gengr þar til, sem féit var undir hellunni, ok var þat svá mikit bjarg, at margir menn máttu hvergi hræra. Náir Oddr því einu fé, sem ofan liggr á hellunni; var þat þó mikit fé. At þessu fengnu, sem nú var frá sagt, gengr Oddr á merkr ok skóga.

XIX. KAPÍTULI

Þat var einn dag, at Oddr gekk fram ór mörkum. Hann var þá móðr mjök ok settist niðr undir eina eik. Hann sá þá, hvar maðr gekk. Hann var í bláflekkóttri heklu, uppháva skó ok reyrsprota í hendi; hann hafði gullfjallaða glófa, meðalmaðr á vöxt ok kurteisligr at sjá; hann lét síga höttinn fyrir andlitit. Hann hafði stóra kampa ok sítt skegg, rautt hvárttveggja. Hann snýr fram at Oddi, þar er hann sitr, ok heilsar honum með nafni. Oddr tók honum vel ok spyrr, hverr hann væri. Hann kveðst Grani heita ok kallaðr Rauðgrani. „Þekki ek þik gerla, Örvar-Oddr,“ sagði hann, „þykkir mér gott til þín at spyrja, þar sem þú ert inn mesti garpr ok afreksmaðr, en þó hefir þú nú mannfátt, ok ferr þú nú heldr óríkmannliga, ok er þat þó illa um slíkan mann, at þér skal svá harka.“ „Lengi hefir nú þó svá gengit,“ sagði Oddr, „at ek hefi ekki átt fyrir mönnum at ráða.“ „Viltu nú binda fóstbræðralag við mik?“ sagði Rauðgrani. „Vant er því at neita, sem vel er boðit,“ sagði Oddr „ok mun ek þann upp taka.“ „Eigi muntu enn auðnulauss til þrautar,“ sagði Rauðgrani. „Nú vil ek segja þér, at hér liggja kappar tveir við land ok hafa tólf skip. Þeir eru fóstbræðr mínir; annarr þeira er kynjaðr ór Danmörk ok heitir Garðarr, en annarr Sírnir ok kynjaðr ór Gautlandi. Enga veit ek nú meiri garpa fyrir heðan hafit ok betr at sér um flesta hluti, ok þar skal ek koma þér í fóstbræðralag við þá, ok þó skaltu mestu ráða af oss öllum, en mín ráð munu oss þó hallkvæmust vera. En hvert mundir þú halda vilja, ef þetta gengi svá til sem ek hefi nú talat?“ „Þat er mér jafnan í hug, at ek vilda finna Ögmund Eyþjófsbana, er Flóki er kallaðr öðru nafni.“ „Hættu, hættu,“ sagði Rauðgrani, „ok mæl þat eigi, því at þar er ekki við mann um at eiga, sem Ögmundr er, ok ef þú finnr Ögmund í annan tíma, þá muntu fá af honum miklu verra en fyrr, ok settu aldri hug þinn til þess at finna hann lengr.“ Oddr svarar: „Hitt vilda ek, at ek gæta hefnt Þórðar, fóstbróður míns, ok aldri skal ek upp gefa, fyrr en ek get hann fundit, ef mér verðr þess auðit.“ „Viltu, at ek segi þér,“ kvað Rauðgrani, „hversu Ögmundr er til kominn, ok get ek, at þér þykki þá engi ván, at hann verði unninn af mennskum mönnum, ef þú veizt allan hans uppruna.

En þat er þar fyrst af at segja, at Hárekr hét konungr, er réð fyrir Bjarmalandi, þá er þú fort þangat herferð, eptir því sem þú veizt, hvern skaða er þú gerðir þá Björmum. En er þú vart í burtu farinn, þóttust Bjarmar hafa raunillt af fengit ok vildu gjarna hefna, ef þeir gæti. Var þat þá tiltekja þeira, at þeir fengu eina gýgi undan forsi stórum, galdra fulla ok gerninga, ok lögðu í sæng hjá Háreki konungi, ok við henni átti hann son; sá var vatni ausinn ok nafn gefit ok kallaðr Ögmundr. Flestum mennskum mönnum var hann ólíkr þegar á unga aldri, sem ván var sakir móðernis hans, en faðir hans var þó inn mesti blótmaðr. Þegar er Ögmundr var þrévetr, var hann sendr á Finnmörk, ok nam hann þar alls kyns galdra ok gerninga, ok þá er hann var í því fullnuma, fór hann heim til Bjarmalands. Hann var þá sjau vetra ok svá stórr sem fullrosknir menn, rammr at afli ok illr viðskiptis. Ekki hafði hann batnat yfirlits hjá Finnunum, því at hann var þá bæði svartr ok blár, en hárit sítt ok svart, ok hekk flóki ofan fyrir augun, þat er topprinn skyldi heita. Var hann þá kallaðr Ögmundr flóki. Ætluðu Bjarmar þá at senda hann til móts við þik ok at drepa þik; þó þóttust þeir vita, at mikils mundi við þurfa, áðr en þér yrði í hel komit. Var þat þá enn tiltæki þeira, at þeir létu seiða at Ögmundi, svá at hann skyldi engi járn bíta atkvæðalaus. Því næst blótuðu þeir hann ok trylldu hann svá, at hann var engum mennskum manni líkr.

Eyþjófr hét víkingr einn. Hann var inn mesti berserkr ok höfuðhetja, svá at eigi þótti nokkurr garpr meiri en hann, ok hafði hann aldri færi skip í hernaði en átján. Hann sat hvergi at landi ok lá úti á sætrjám vetr ok varmt sumar. Allt var við hann hrætt, hvar sem hann fór. Hann vann Bjarmaland ok skattgildi. Þá hafði Ögmundr fengit sér átta fylgdarmenn. Þeir váru allir í flókastökkum, ok beit á engan járn. Þeir hétu svá: Hákr ok Haki, Tindr ok Tóki, Finnr ok Fjösni, Tjösni ok Torfi. Síðan leggr Ögmundr félag sitt við Eyþjóf, ok heldu þeir báðir samt í hernað. Þá var Ögmundr tíu vetra. Hann var með Eyþjófi fimm vetr. Lagði Eyþjófr við hann ástfóstr svá mikit, at hann mátti ekki í móti honum láta, ok fyrir hans skuld gaf hann upp Háreki konungi alla skatta af Bjarmalandi. Eigi launaði Ögmundr Eyþjófi betr en svá, at hann drap hann sofanda í sæng sinni ok myrði hann síðan. Var honum þetta því hægt at gera, at Eyþjófr hafði lagt hann í sömu sæng hjá sér ok engan hlut í móti honum látit, ok ætlaði hann gera sér hann at óskasyni. Síðan skildi hann við menn Eyþjófs, ok fóru þeir þangat, sem þeim líkaði, en Ögmundr hafði tvau skip alskipuð. Var hann þaðan af kallaðr Ögmundr Eyþjófsbani. Ok þat sama sumar börðuzt þér í Trönuvágum, ok var Ögmundr þá fimmtán vetra. Undi hann illa við, at hann hafði engri hefnd fram komit við þik, ok því myrði hann Þórð stafnglám, fóstbróður þinn. Síðan fór hann at hitta gýgina, móður sína, er Grímhildr var kölluð, meðan hún var hjá mönnum. En þá var hún orðin at finngálkni. Er hún maðr at sjá upp til höfuðsins, en dýr niðr ok hefir furðuliga stórar klær ok geysiligan hala, svá at þar með drepr hún bæði menn ok fénað, dýr ok dreka. Ögmundr herti þá á hana, at hún skyldi fyrirkoma þér, ok nú hefir hún lagzt á skóga með dýrum ok er komin norðan á England ok leitar at þér. Nú hefi ek sagt þér it ljósasta af Ögmundi.`

Þá mælti Oddr: „Þat þykki mér ván, at flestum mönnum veiti þungt við hann, ef hann er slíkr sem þú segir, en þó fýsir mik at finna hann.“ „Verri er hann þó,“ sagði Rauðgrani, „en ek hefi sagt hann, því at hann má heldr kallast andi en maðr, svá at ek hygg, at hann verði eigi af mönnum drepinn. En förum vit til skipa fyrst,“ – ok svá gerðu þeir. Ok er þeir koma til sjávar, sá Oddr þar mörg skip fljóta. Gengu þeir nú út á skipin. Sá Oddr þar tvá menn, þá er af báru af öllum. Þeir stóðu upp á móti Rauðgrana ok heilsuðu þar fóstbróður sínum. Hann settist niðr á millum þeira ok bað Odd sitja. Rauðgrani mælti: „Hér er kominn maðr sá, er þit fóstbræðr munuð hafa heyrt getit, er Oddr heitir ok er kallaðr Örvar-Oddr, ok vil ek, at hann verði fóstbróðir várr; skal hann ok einn mestu ráða af oss, því at hann er vanastr hernaði.“ Sírnir svarar: „Er þetta Oddr sá, sem fór til Bjarmalands?“ „Satt er þat,“ sagði Rauðgrani. „Mér þykkir þá,“ sagði Sírnir, „oss í veitt, at hann sé várr fóstbróðir.“ „Fullvel líkar mér þat,“ sagði Garðarr. Binda þeir þetta með fastmælum. Þá spyrr Rauðgrani, hvert Oddr ætli at halda. „Förum fyrst,“ sagði Oddr, „vestr á við til Englands.“ Svá gerðu þeir, at þeir sigla þar til, at þeir koma við land. Tjölduðu þeir þá yfir skipum sínum ok lágu þar nokkura stund.

XX. KAPÍTULI

Þat var einn veðrdag góðan, at þeir Sírnir ok Garðarr fóru á land at skemmta sér ok margir menn með þeim, en Oddr var við skip niðri. Rauðgrani sást ekki. Veðr var furðu heitt, ok fóru þeir fóstbræðr af klæðum ok á sund við vatn eitt. Þar var skógr nærri. Flestir váru menn þeira at nokkurri skemmtan. En er á leið daginn, sáu þeir, at dýr eitt furðu stórt kom fram ór skóginum. Þat hafði mannshöfuð ok geysistórar vígtennr. Hali þess var bæði langr ok digr, klærnar furðuliga stórar. Sitt sverð hafði þat í hvárri kló; þau váru bæði björt ok stór. Þegar er þetta finngálkn kemr fram at mönnum, þá emjar þat ógurliga hátt ok drap þegar fimm menn í fyrsta atvígi. Þá hjó hún með hváru sverði, en inn þriðja beit hún með tönnunum, tvá sló hún með halanum ok alla til dauðs. Innan lítils tíma hafði hún drepit sex tigi manna. Þá var Garðarr klæddr ok snarar þegar fram í móti finngálkninu ok höggr þegar með sverði til þess svá hart, at sverðit hrýtr ór annarri klónni ok út í vatnit, en hún höggr annarri til Garðars með sverðinu, svá at hann fell þegar til jarðar. Hljóp hún þá ofan á hann. Í því kom Sírnir at með sverð þat brugðit, er Sniðill hét, allra bezt, svá at hvergi nam í höggi stað. Hann hjó til dýrsins ok af því annat sverðit ok út á vatnit. Í því sló finngálknit hann undir sik, svá at hann var þegar í óviti. Menn þeir, sem undan kómust, hlupu til skipa ok segja Oddi fall þeira fóstbræðra ok margra manna annarra, segja ok, at engi mætti við þá óvætti eiga, – „ok skaltu, Oddr,“ segja þeir, „halda þegar í stað frá landi, ok forðum oss sem skjótast.“ „Skömm mikil er þat,“ sagði Oddr, „ef vér skulum svá í burt fara, at ek hefna ekki þeira fóstbræðra, svá vaskir menn sem þeir váru, ok skal þat aldri.“ Tekr hann þá örvamæli sinn ok gengr á land. Ok er hann var skammt kominn, heyrðu þeir ógurlig læti. Litlu síðar sér Oddr, hvar finngálknit ferr. Hann leggr þá eina af Gusisnautum á streng ok skýtr í augat á dýrinu ok út um hnakkann. Finngálknit gekk þá svá hart at honum, at Oddr kom eigi boganum við. Færði þat þá báðar klærnar í bringu honum svá hart, at honum var búit við at falla á bak aptr, en skyrtan dugði þá sem optar, svá at klærnar grönduðu ekki Oddi. Hann brá þá sverðinu, er hann var gyrðr með, bæði skjótt ok hart ok hjó ór dýrinu halann, er þat ætlaði at slá hann með, en annarri hendi helt hann því frá sér, svá at þat náði eki at bíta hann. En er þat hafði misst halann, rann þat til skógar grenjanda. Þá skaut Oddr annarri Gusisnaut. Hún kom aptan á bak dýrinu ok smó fram í hjartat ok út um brjóstit; fell þá finngálknit til jarðar. Hlaupa þá þar menn margir at dýrinu ok lömdu ok hjuggu, er hvergi höfðu áðr þorat nær at koma. Var dýrit þá með öllu dautt. Síðan lét Oddr brenna dýrit, en færa þá fóstbræðr til skipa ok græða.

Síðan heldu þeir á burt þaðan ok sátu í Danmörk um vetrinn. Lágu þeir þá mörg sumur í hernaði ok herjuðu um Svíþjóð, Saxland, Frakkland ok Flæmingjaland, þar til at þeim Sírni ok Garðari leiddist hernaðr ok settust at ríkjum sínum. Rauðgrani fylgir þeim, því at hann hafði komit af landi ofan, þá þeir váru búnir at sigla, eptir er Oddr hafði unnit finngálknit, ok sjaldan var Rauðgrani þá við staddr, er nokkurar mannraunir váru í, en inn ráðugasti var hann, þá er þess þurfti við, ok latti sjaldan stórvirkja.

XXI. KAPÍTULI

Nú leggr Oddr í hernað ok hafði þrjú skip vel skipuð. Fór hann enn af nýju at leita Ögmundar Eyþjófsbana. Váru nú liðnir tíu vetr, síðan at Oddr fór af Risalandi. Þat var eitt kveld, at Oddr lá við andnes eitt ok hafði tjald á landi. Hann sér, hvar maðr rær einn á skútu. Sá sótti knáliga róðrinn, enda var hann furðu stórr at sjá. Hann rær svá hart at skipum Odds, at hvervetna brotnaði þat, er fyrir varð. Síðan gengr hann á land ok þangat, sem tjöldin váru, ok spyrr, hverr fyrir skipunum réði. Oddr sagði til sín, – „eða hverr ertu?“ Hann kveðst Vignir heita, – „eða ertu Oddr sá, er fór til Bjarmalands?“ „Satt er þat,“ sagði Oddr. „Hér kann ek ekki um at tala,“ sagði Vignir. „Hví svá?“ sagði Oddr. „Því,“ sagði Vignir, „at ek kann varla at ætla, at þú sért faðir at mér, svá lítill ok smáskítligr sem mér sýnist þú vera.“ „Hver er móðir at þér?“ sagði Oddr, „eða hversu gamall ertu?“ „Hildigunnr heitir móðir mín,“ sagði Vignir; „var ek fæddr upp á Risalandi, ok þar hefi ek upp vaxit, en nú em ek tíu vetra gamall. Sagði hún mér, at Örvar-Oddr væri faðir at mér, ok hugða ek, at vera mundi inn röskvasti maðr, en nú sé ek, at þú ert it mesta vesalmenni at sjá, ok svá muntu at reyna.“ Oddr sagði: „Ætlar þú, at þú munir miklu fleiri eða meiri afreksverk vinna en ek hefi unnit? En við mun ek ganga frændsemi við þik, ok ver velkominn með mér.“ „Þat mun ek ok þiggja,“ sagði Vignir, „ok þykkir mér þó in mesta lítilmennska at vera í bland við þik ok menn þína, því at mér þykkja þeir náliga líkari möðkum en mönnum, enda þykkir mér alllíkligt, at ek muna vinna meiri þrekvirki en þú, ef ek lifi lengi.“ Oddr bað hann ekki forsmá menn sína.

Um morguninn bjuggust þeir til at sigla. Þá spyrr Vignir, hvert Oddr vildi halda. Hann kveðst vildu leita at Ögmundi Eyþjófsbana. „Af honum fær þú ekki gott, þótt þú finnir hann,“ sagði Vignir, „því at hann er it mesta tröll ok óvættr, er skapazt hefir í norðrhálfu heimsins.“ „Eigi mun þat satt,“ sagði Oddr, „þar er þú frýðir mér um vöxt ok afl ok mönnum mínum, at þú æðrist nú svá, at þú þorir eigi at sjá né finna Ögmund flóka“ „Eigi þarftu,“ sagði Vignir, „at frýja mér svá hugar, en þessi orð þín skal ek launa þér nokkurn tíma, svá at þykki þá eigi betr en mér nú. En segja mun ek þér til, hvar Ögmundr er. Hann er kominn í fjörð þann, er Skuggi heitir, hann er í Hellulands óbyggðum, ok þeir níu saman, hann ok flókadrengir hans. Er hann því þar kominn, at hann hirðir ekki þik at finna. Nú máttu sækja hann heim, ef þú vilt, ok vita, hversu er gengr.“ Oddr sagði svá skyldu vera.

Síðan sigla þeir, þar til er þeir kómu í Grænlands haf, snúa þá suðr ok vestr fyrir landit. Þá mælti Vignir: „Nú skal ek sigla fyrir skipi mínu í dag, en þér haldið þar eptir.“ Oddr bað hann ráða. Vignir var þá skipstjórnarmaðr. Þeir sjá um daginn, hvar klettar tveir koma upp ór hafinu. Oddr undrast þat mjök. Þar sigldu þeir á millum klettanna. En er á leið daginn, sáu þeir ey mikla. Oddr bað þar at leggja. Vignir spurði, hvat því skyldi. Oddr bað fimm menn ganga á land ok leita at vatni. Vignir kvað þess enga þörf ok sagði enga af sínu skipi fara skyldu. En er menn Odds kómu á eyna, höfðu þeir litla stund þar verit, áðr eyin sökk, ok drukknuðu þeir allir. Lyngi var vaxin ey sjá ofan. Ekki sáu þeir hana síðan upp koma. Horfnir váru ok klettarnir, þegar þeir sáu til. Oddr undrast þetta mjök ok spurði Vigni, hverju þetta sætti. Vignir sagði: „Rétt þykkir mér þér fara vit eptir vexti. Nú mun ek segja þér, at þetta eru sjóskrímsl tvau. Heitir annat hafgufa, en annat lyngbakr. Er hann mestr allra hvala í heiminum, en hafgufa er mest skrímsl skapat í sjónum. Er þat hennar náttúra, at hún gleypir bæði menn ok skip ok hvali ok allt þat hún náir. Hún er í kafi, svá at dægrum skiptir, ok þá hún skýtr upp höfði sínu ok nösum, þá er þat aldri skemmr en sjávarfall, at hún er uppi. Nú var þat leiðar sundit, er vér fórum á millum kjapta hennar, en nasir hennar ok inn neðri kjaptrinn váru klettar þeir, er yðr sýndist í hafinu, en lyngbakr var ey sjá, er niðr sökk. En Ögmundr flóki hefir sent þessi kvikvendi í móti þér með fjölkynngi sinni til þess at bana þér ok öllum mönnum þínum. Hugði hann, at svá skyldi hafa farit fleiri sem þeir, at nú drukknuðu, en hann ætlaði, at hafgufan skyldi hafa gleypt oss alla. Nú siglda ek því í gin hennar, at ek vissa, at hún var nýkomin upp. Nú höfum vér getat sét við þessum vélum Ögmundar, en þó er þat mín hyggja, at af honum hljótir þú verst allra manna,“ „Á þat mun nú verða at hætta,“ sagði Oddr.

XXII. KAPÍTULI

Sigla þeir nú, þar til at þeir koma til Hellulands, ok leggja inn á fjörðinn Skugga. En er þeir eru landfastir orðnir, ganga þeir feðgar á land ok þar till, sem þeir sjá, hvar virki stendr, ok sýnist þeim þat harðla rammgert. Flóki gekk þá út á virkisarminn ok hans félagar. Ögmundr heilsar þá Oddi blíðliga ok frétti at erendum. „Eigi þarftu at því at spyrja,“ sagði Oddr, „því at ek vil hafa líf þitt.“ „Hitt er ráð,“ sagði Ögmundr, „at vit sættumst heilum sáttum.“ „Nei,“ sagði Oddr, „þat skal verða aldri, því at hitt var mér í hug, þá er þú drapt ok myrðir Þórð stafnglám, fóstbróður minn, ok níddist á honum.“ „Því gerða ek þat,“ sagði Ögmundr, „at mér þótti eigi áðr jafnvegit, en nú þótt þú hafir mik fundit, getr þú aldri mik unnit, meðan ek em í virkinu, en nú býð ek þér, at þit feðgar berizt tveir við oss kumpána, ella munu vér í virkinu fyrir mælast“ „Þat skal vera,“ sagði Oddr, „ok skal ek berjast við þik, Ögmundr, en Vignir við kumpána þína.“ „Þat skal eigi vera,“ sagði Vignir, „skal ek nú launa þér frýjuorðit, þat er þú lagðir mér í fyrsta tíma, at vit fundumst, at ek munda eigi þora at finna Ögmund.“ „Þessa skiptis munu vit iðrast síðar,“ sagði Oddr, „þó at þú ráðir nú at sinni.“

Taka þeir síðan at berjast. Var þat nær sjá. Var þar harðr atgangr, sem þeir Ögmundr ok Vignir gengust at, því at hvárrtveggi þeira var rammr at afli ok inir vápnfimustu. En svá gekk Vignir hart at Ögmundi, at hann stökk norðr með sjávarhömrunum, en Vignir hljóp eptir, allt þar til er Ögmundr hljóp ofan fyrir hamrana í tó eina, en Vignir þegar eptir; þá var fertugt ofan. Þá tóku þeir til ok glímdu með miklum atgangi ok ómannligum, því at þeir ruddu upp jörðu ok grjóti sem lausri mjöllu. Nú er þar til at taka, sem Oddr er. Hann hafði kylfu stóra í hendi, því at engan Flóka drengja bitu járn. Lamdi hann þá hart með kylfunni, svá at á lítilli stundu hafði hann drepit þá alla, sem hann átti við, ok var hann lítt móðr, en ekki sárr; olli því skyrta hans. Þá fýsir Odd at leita at Vigni ok vita, hvat af honum mun orðit. Gengr hann þá fram með hömrunum, þar til at hann kemr þar at uppi yfir, sem þeir Vignir ok Ögmundr höfðu at gengizt. Ok í því brá Ögmundr Vigni, svá at hann fell, ok þegar jafnskjótt greyfðist hann niðr at honum ok beit sundr í honum barkann. Lét Vignir svá líf sitt. Þá sýn sagðist Oddr svá sét hafa, at honum hafi verst þótt ok mest við brugðit. Ögmundr mælti þá: „Nú þætti mér þér, Oddr, betra hafa verit, at vit hefðum sætzt, sem ek bauð, því at nú hefir þú fengit þann mannskaða af mér, at þú munt aldri bætr bíða, þar sem Vignir er dauðr, sonr þinn, sá maðr, at ek hygg fræknastan ok sterkastan orðit hafa á Norðrlöndum, því at hann var nú tíu vetra gamall, ok hefði hann mik yfir unnit, ef ek væri alþýðligr maðr, en nú em ek eigi síðr andi en maðr. En svá hefir hann hart kreist búk minn, at hann hefir náliga brotit í mér hvert bein, svá at þau skrapa öll innan í skinninu, svá at ek væra dauðr, ef ek hefða eðli til þess. En engan mann hræðumst ek í veröldunni nema þik, ok af þér mun ek nokkut illt hljóta, hvárt þat verðr fyrr eða síðar, enda áttu nú þín í at hefna.“ Oddr varð þá ógurliga reiðr, ok stökk hann þegar ofan fyrir hamrana ok kom standandi niðr í tóna. Ögmundr brá þá skjótt við ok steypti sér ofan fyrir hamrana í sjóinn at höfðinu, svá at hvítfyssti upp á móti. Ekki kom Ögmundr upp síðan, svá at Oddr gæti þat sét. Síðan skildu þeir Ögmundr í því sinni, ok undi Oddr við it versta, ok fór hann síðan til skipa sinna og sigldi á burt ok helt til Danmerkr ok fann þar Garðar, fóstbróður sinn, ok tók hann við honum harðla vel.

XXIII. KAPÍTULI

Oddr sat í Danmörk þann vetr, en at vári lögðu þeir Garðarr í hernað ok gerðu orð Sírni til Gautlands. Fór hann til móts við þá, ok var Rauðgrani þar í ferð. Rauðgrani spurði Odd, hvert hann vildi á halda. Hann kveðst vilja leita Ögmundar Eyþjófsbana ok vita, ef hann gæti fundit hann. „Rétt þykkir mér þér fara sem klárnum,“ sagði Rauðgrani, „hann sækir þangat mest, sem hann er kvaldastr, enda sækir þú eptir Ögmundi, en fær af honum í hvert sinn, er þit finnizt, bæði skömm ok skaða, ok ekki þarftu þat at ætla, at Ögmundr hafi batnat, síðan þit skilduð. En segja má ek þér, hvar hann er niðr kominn, ef þér er forvitni á því. Austr er hann kominn til Geirröðar jötuns í Geirröðargarða ok hefir fengit Geirríðar, dóttur hans, ok eru þau bæði in mestu tröll, ok let ek þik at fara þangat.“ Oddr kveðst fara skyldu eigi at síðr.

Síðan bjuggust þeir allir fóstbræðr í Austrveg, ok er þeir kómu austr at Geirröðargörðum, þá sáu þeir, hvar maðr var á báti ok sat til fiskjar. Þat var Ögmundr Eyþjófsbani reyndar; hann hafði yfir sér loðkápu. En þá er þeir Oddr skildu, fór Ögmundr í Austrveg ok gerðist mágr Geirröðar jötuns ok skattgildi alla konunga í Austrvegi á þann máta, at þeir skyldu allir senda honum á tólf mánuðum hverjum kampinn efra ok neðra af sjálfum sér. Þar af hafði Ögmundr látit gera sér þá sömu kápu, er þá hafði hann. Þeir Oddr lögðu þá at bátinum, en Ögmundr hélt undan; reri hann þá heldr sterkliga. Þeir fóstbræðr hlupu þá allir á eitt skip ok reru eptir honum heldr rammliga ok tóku tveir hverja ár, en svá reri Flóki sterkliga, at hvárki dró með þeim sundr né saman, ok allt þar til at þeir kómu at landi. Þá hljóp Ögmundr á land ok skildi við bát sinn í flæðarmáli. Oddr var skjótastr á land af sínum mönnum ok þar næst Sírnir, ok hlaupa báðir eptir Ögmundi. En er Ögmundr sér, at þeir muni finnast, þá mælti hann ok kvað vísu:

„Beiðik Geirröð
með goða hylli,
kappa inn stærsta,
koma mér at bjarga
ok beðju mína
beint sem aðra,
þarfk nú allra
þeira gengis.“

Þá sannast it fornkveðna, at þar var örg vættr, sem hún var nefnd. Kom Geirröðr þar með allt sitt fólk; váru þau fimm tigir saman at tölu. Þá kom Garðarr ok menn þeira Odds eptir. Slær þá í inn harðasta bardaga. Var Geirröðr heldr stórhöggr, svá at hann hafði á lítilli stundu drepit fimmtán menn fyrir Oddi. Oddr leitaði þá at Gusisnautum. Tók hann þá Hremsu ok lagði hana á streng ok skaut. Hún kom fyrir brjóst Geirröði ok út um herðarnar. Áfram gekk Geirröðr við skotit ok varð þriggja manna bani, áðr en hann fell dauðr at jörðu. Geirríðr var ok mannskæð, því at hún drap á lítilli stundu átján menn. Þá sneri Garðarr á móti henni ok átti við hana höggvaviðskipti, en svá lauk með þeim, at Garðarr hné dauðr at velli. En er Oddr sá þat, varð hann reiðr ákafliga. Lagði hann þá Gusisnaut á streng ok skaut henni undir höndina hægri á Geirríði ok út um ina vinstri. Ekki sáu þeir hana gefa sik við þat. Óð hún þá fram í fylkinguna ok drap fimm menn. Þá skaut Oddr annarri Gusisnaut. Hún kom í smáþarmana á Geirríði ok út um lendarnar á henni; dó hún þá litlu síðar.

Ögmundr var ok eigi ruðulítill í bardaganum, því at hann hafði drepit á lítilli stundu þrjá tigi manna, áðr Sírnir snýr í móti honum, ok eigast þeir við harðan atgang, ok bárust skjótt sár á Sírni. Litlu síðar sér Oddr, at Sírnir hrökkr fyrir Ögmundi. Snýr hann því þangat til, en er Ögmundr sá þat, snýr hann á flótta ok hleypr heldr röskliga, en þeir Sírnir ok Oddr eptir. Fara þá hvárir sem mest geta. Ögmundr var í kápu sinni inni góðu, en er saman dró með þeim, kastar Ögmundr kápunni ok kvað vísu:

„Nú munk kasta verða
kápu minni,
þeiri er ger var
af grön jöfra,
en hlaðbúin
á hliðar báðar,
munk hennar mjök móðr
missa verða.

Þeir elta mik
allsýsliga
Oddr ok Sírnir,
orrostu í frá.“

En svá sem Ögmundr var léttbúnari, dró hann undan. Oddr herti sik þá, ok varð hann fljótari en Sírnir. Ok er Ögmundr sá þat, snýr hann á móti honum ok ráðast þeir á. Var þeira glíma ok atgangr bæði harðr ok langr, því at Oddr hafði ekki afl við Ögmund, en eigi kom hann honum af fótunum. Þá kom Sírnir at með brugðit sverðit Sniðil ok ætlaði þegar at höggva til Ögmundar, en er hann sá þat, brá hann Oddi fyrir höggit. Þá heptir Sírnir sik. Fór svá jafnan, at Ögmundr hafði Odd fyrir skjöldinn, ok því varð ekki af tilræðum Sírnis, en þó at á Odd kæmi, varð hann ekki sárr sakir skyrtu sinnar innar góðu. Þat var einn tíma, at Oddr stakk báðum fótum í einn jarðfastan stein ok gekk svá hart á, at Ögmundi var búit at kikna við. Í því hjó Sírnir til Ögmundar. Þá varð honum eigi ráðrúm til at skjóta Oddi fyrir höggit. Þat högg kemr aptan á þjóhnappana, ok tók Sniðill þá slíkt er hann nam. Hjó Sírnir þá svá mikinn hlut ór kríkum Ögmundar, at enginn hestr dregr meira. Við þat bregðr Ögmundi svá, at hann fór þar þá niðr, sem hann var kominn. Oddr greip þá báðum höndum í skegg honum með svá miklu afli, at hann reif þat allt af honum ok skeggstaðinn niðr at beini ok þar með alla ásjónuna með báðum vangafillunum, ok svá gekk upp um ennit ok aptr á miðjan haus, ok þar skildi með því, at svörðrinn slitnaði, en Oddr hafði þat, er hann helt. Jörðin luktist saman fyrir ofan höfuðit á Ögmundi, ok skildi svá með þeim.

Fara þeir Oddr ok Sírnir til skipa sinna ok höfðu fengit mikinn mannskaða. Var Oddi þat inn mesti harmr, at hann hafði misst Garðar, fóstbróður sinn. Rauðgrani var ok horfinn, svá at þeir Oddr ok Sírnir vissu aldri, hvat af honum varð, þegar þeir fundu Ögmund á bátinum. Var þá enn sem optar, at hann hafði sik sjaldan í mannhættu, en var inn harðasti í öllum tillögum. Ekki sáu þeir fóstbræðr Rauðgrana síðan, svá at getit sé. Þykkir mönnum sem Óðinn muni þat verit hafa reyndar. Heldu þeir fóstbræðr á burtu, ok þykkir mönnum Oddr enn eigi gott hafa fengit af Ögmundi, misst Garðar, fóstbróður sinn, inn röskvasta mann, er verit hefir, enda hafði Oddr ok þeir miklu orkat í drápi óvætta þeira, sem verit höfðu með Ögmundi bæði nú ok fyrri. Hafði Geirríðr átt son eptir við Ögmundi Eyþjófsbana, er Svartr hét. Hann var þá þrévetr, er hér var komit sögunni. Hann var mikill ok líkligr til þess, at illr maðr mundi af honum skapast.

XXIV. KAPÍTULI

En er Oddr kom heim til Gautlands með fóstbróður sínum, bauð Sírnir honum þar at sitja um vetrinn. Þat þekktist Oddr. Ok er á leið vetrinn, ógladdist hann fast. Kómu honum þá í hug harmar sínir, þeir er hann hafði fengit af Ögmundi flóka. Þó hugsast honum svá til, at hann mun eigi hætta lengr fóstbróður sínum til at berjast við Ögmund, því at hann þóttist þar stóra skaða hafa af fengit. Verðr þat þá hans ráð at leynast í burt einn á náttarþeli. Ferr hann þá at flutningum, þar sem þeira þarf við, en stundum ferr hann um merkr ok skóga, ok ratar hann harðla stóra fjallvegu. Hann hefir þá örvamæli sinn á baki sér. Ferr hann nú víða um lönd, ok kemr svá ráði hans, at hann hafði þat eitt til atvinnu sér, er hann skaut fugla fyrir sik. Hann spennir þá at sér um bol ok fætr næfrum. Síðan gerir hann sér næfrahött mikinn á höfuð sér. Er hann ekki öðrum mönnum líkr, meiri miklu en allir menn aðrir, er hann er allr þakinn næfrum.

Nú er ekki sagt frá honum fyrr en hann kemr ór mörkum fram, ok sér hann, at heruð hefjast upp fyrir honum. Hann sér, at þar stendr einn bær mikill, en þar var annarr bær skammt frá. Þat kom honum í hug, at hann mundi snúa á inn minna bæinn; þat hafði hann aldri fyrr freistat. Hann gengr þar at dyrum. Þar var maðr fyrir dyrum ok klauf skíð. Sá var lítill vexti ok hvítr fyrir hærum. Hann heilsar þeim vel, er kominn var, ok spurði karl hann at nafni. „Næframaðr heiti ek,“ sagði hann, „en hvat heitir þú?“ En hann nefnist Jólfr. „Hér muntu vera vilja í nótt,“ sagði karl. „Þat skal þiggja,“ sagði Næframaðr. Nú fylgir karl honum í stofu, ok sitr þar kerling ein á stóli. „Hér er gestr,“ kvað karl, „at þú skalt við sæma, er ek á margt at annast.“ Kerling veinaði mjök ok kvað þat opt, at hann byði mönnum gisting, – „en ekki er til fram at bera.“ Nú gengr karl á burt, en þau kerling sitja tvau eptir. Ok um kveldit, er Jólfr kom inn, er borð sett fyrir þá, ok kom fram diskr, en þeim megin, sem Næframaðr sat, þá leggr hann fram kníf góðan. Hólkar váru tveir á knífinum, annarr ór gulli, en annarr ór silfri. En er Jólfr sér þat, þá seilist hann til knífsins ok lítr á. „Þú hefir góðan kníf, félagi,“ sagði karl, „eða hversu komtu at gersimi þessi?“ Næframaðr mælti: „Þá ek var á unga aldri, brenndum vér salt eigi allfáir saman, at þar rak skip at landinu, sem vér várum. Þeir brutu skip sitt í spán, ok rak upp mennina ok váru máttlitlir, ok gerðu vér skjótt um við þá, ok hlaut ek kníf þenna í mitt hlutskipti, en ef svá vel væri, at þér, karl, þætti nokkuru nýtr, þá mun ek gefa þér knífinn.“ „Gefðu allra manna heilastr,“ sagði karl ok sýnir nú kerlingu sinni knífinn. „Hér er á at sjá,“ sagði hann, „ok er sjá knífrinn engu verri en sá, er ek átta fyrr.“ Eptir þat taka þau til fæðu, ok síðan var Næframanni fylgt til svefns, ok sváfu af þá nótt, ok vaknaði Næframaðr ekki fyrr en Jólfr var í burtu ok kalt var rúm hans. Þá tók hann til orða: „Mun eigi ráð at standa upp ok fara á burt ok leita sér dagverðar annars staðar?“ Kerling sagði, at karl vill, at hann bíði hans heima.

Þat var nær miðjum degi, at karl kom heim, enda var Næframaðr þá á fótum. Þá váru borð fram sett. Þar kom fram diskr á borðit, en þeim megin, sem karl sat, þá leggr hann fram steinörvar þrjár hjá diskinum. Þat váru svá stór skeyti ok fögr, at Næfrimaðr þóttist aldri sét hafa vænni þess kyns skeyti. Hann tekr upp ok lítr á. „Þetta skeyti er vel smíðat,“ sagði hann. „Væri svá vel,“ sagði karl, „at þér þætti vel gert, þá vil ek gefa þér.“ Næframaðr brosti at ok mælti: „Eigi veit ek, at ek muna þurfa at bera eptir mér steinörvar þessar.“ „Þat veiztu aldri, Oddr,“ sagði karl, „hvé nær þú þarft þeira við. Veit ek, at þú heitir Örvar-Oddr ok ert sonr Gríms loðinkinna norðan ór Hrafnistu. Þat veit ek ok, at þú hefir örvar þrjár, er kallaðar eru Gusisnautar, en þat mun þér kynligt þykkja, ef þú kemr þar eitthvert sinn, ef þér duga ekki Gusisnautar, at þér dugi steinövar þessar.“ „Þar er þú veizt, at ek heiti Oddr, ok segir þér engi, ok svá þat, at ek hefi örvar þær, er Gusisnautar heita, þá má vera,“ segir Oddr, „at þú vitir þat, sem þú segir fyrir. Skal ek víst þiggja örvarnar,“ ok lét koma í örvamæli sinn. „Hvat segir þú til þess, karl,“ sagði Oddr, „ræðr konungr fyrir landi þessu?“ „Já,“ sagði karl, „ok heitir hann Herrauðr.“ „Hvat er göfugra manna með honum?“ sagði Oddr. „Þar eru tveir menn,“ sagði karl, „ok heitir annarr Sigurðr, en annarr Sjólfr. Þeir eru öndvegishöldar konungs ok inir mestu bardagamenn.“ „Hvat á konungr barna?“ sagði Oddr. „Hann á eina dóttur væna, er Silkisif heitir.“ „Er hún væn kona?“ sagði Oddr. „Já,“ sagði karl, „engi er önnur jafnfríð í Garðaríki ok víðar annars staðar.“ „Hvat ætlar þú, karl,“ sagði Oddr, „hversu þeir taki við mér, ef ek kem þar? Ok skaltu ekki segja, hverr ek em.“ „Halda mun ek mega munni mínum,“ sagði karl.

Þeir fara nú til konungs hallar. Þá setr karl við fætr ok vill eigi ganga lengra. „Hví setr þú nú fætr við?“ sagði Oddr. „Því,“ sagði karl, „at ek em færðr í fjötur, ef ek kem hér inn, ok verð ek því fegnastr, at ek komumst í burt.“ „Já,“ sagði Næframaðr, „vit skulum ryðjast at báðir saman, ok má ek ekki annat en þú farir með,“ ok þrífr nú til hans. Síðan ganga þeir inn í höllina. Sem hirðmenn konungs sjá karl, þyrpast þeir at honum, en Næframaðr styðr hann, svá at þeir hrjóta af strengjum. Nú hörfa þeir innar eptir höllinni, til þess at þeir koma fyrir konung. Karl kvaddi vel konung. Konungr tók því vel. Þá spyrr konungr, hvern hann leiddi þar eptir sér. „Eigi má ek þat vita,“ sagði karl, „ok verðr hann þat sjálfr at segja, hverr han er.“ „Ek heiti Næframaðr,“ sagði hann. „Hverr ertu, félagi?“ sagði konungr. „Þat veit ek,“ sagði hann, „at ek em hvívetna eldri, ok er hvárki vitit né minnit heima hjá mér, ok hefik lengi legit úti á mörkum nær alla ævi mína. En bráð eru brautingja erendi, konungr, ek vil biðja þik vetrvistar.“ Konungr svarar: „Ertu at nokkuru íþróttamaðr?“ „Þat ferr fjarri,“ sagði hann, „því at ek em óliprari en aðrir menn.“ „Nennir þú nokkuru?“ sagði konungr. „Ek kann ekki at vinna, enda nenni ek ekki at vinna,“ sagði Næframaðr. „Þá horfir allóvænt“ sagði konungr, „fyrir því at ek hefi þess heit strengt at taka við þeim einum mönnum, at þeir sé at nokkuru íþróttamenn.“ „Aldri kann ek einn hlut at gera,“ sagði Næframaðr, „þann öðrum sé gagn at.“ „Kunna muntu at draga saman dýr, ef menn skjóta,“ sagði konungr. „Þá má vera, at ek fara til þess eitthvert sinn.“ „Hvar vísar þú mér til sætis?“ sagði Næframaðr. „Þú skalt sitja utar inum óæðra megin, þar sem mætast þrælar ok frelsingjar.“ Nú fylgir Næframaðr karli út ok snýr eptir þat til sætis, þar sem honum var vísat. Þar sátu fyrir bræðr tveir. Hét annarr Óttarr, en annarr Ingjaldr. „Far hingat, félagi,“ segja þeir, „ok skaltu sitja í millum okkar,“ ok þat þiggr hann. Þar leggst á sitt kné honum hvárr þeira, ok spyrja af hverju landi, er þeim kom í hug, en ekki vita menn til, hvat þeir töluðu. Hann festi upp á tjaldsnagla örvamæli sinn yfir sik, en staflurk undir fæti sér. Jafnan biðja þeir hann, at þeir skyldu hirða belginn, ok þykkir hann vera óhræsi mikit, en hann kvað eigi nær skyldu fara, at hann skyldi á burt borinn frá honum, ok þess gekk hann hvergi, at hann hefði hann eigi með sér. Þeir bjóða honum at kaupa at honum, at hann láti af höndum næfrarnar, „ok munu vér gefa þér til góð klæði,“ segja þeir. „Eigi má svá vera,“ sagði hann, „því at ek hefi aldri önnur borit, enda skal eigi önnur hafa, meðan lífit er.“

XXV. KAPÍTULI

Nú sitr Næframaðr þar ok drekkr jafnan lítit um kveldin ok leggst snemma niðr. Svá ferr fram, þar til er menn skulu fara á dýraveiðarnar. Þat var um haustit. Nú tekr Ingjaldr til orða um aptaninn, at þar væri undir, – „at vér værum snemma á fótum á morgin.“ „Hvat skal þá?“ sagði Næframaðr. Nú segir Ingjaldr, at fara skal á veiðar. Síðan leggjast þeir niðr um kveldit, en um morguninn standa þeir upp bræðr ok kalla at Næframanni ok geta víst eigi vakit hann, svá sefr hann fast, ok vaknar hann ekki fyrr en hverr maðr var á burtu, sá er á veiðar vildi fara. Næframaðr tók til orða: „Hvat er nú, hvárt eru menn búnir?“ Ingjaldr svarar: „Búnir,“ sagði hann, „heldr er hverr maðr á burtu, ok höfum vér þik vakit í allan morgin, ok munu vér aldri fá dýr skotit í dag.“ Þá mælti Næframaðr: „Hvárt eru þeir allmiklir íþróttamenn, Sjólfr ok Sigurðr, um alla hluti.“ „Þá sæi þat,“ sagði Ingjaldr, „ef nokkurr léki í móti þeim.“ Þeir koma nú í fjallit, ok hlaupa dýr hjá þeim, ok draga þeir upp boga sína bræðr, ok er þeir skyldu freista at skjóta dýrin, þá hæfðu þeir aldri eitt dýr. Þá mælti Næframaðr: „Aldri hefi ek sét,“ sagði hann, „jafnóliðliga at farit sem þit farið at, eða hví getið þit svá ófimliga at farit at þessu?“ Þeir segja: „Þat höfum vér sagt þér, at vit værum óliprari en aðrir menn, en orðit aldri búnir í morgin ok höfum þat nú dýranna, er aðrir hafa áðr æst upp ok fælt.“ Næframaðr mælti þá: „Eigi kann ek þat at sjá, at ek mega ófimligar at fara, ok látið hingat bogann, ok vil ek reyna.“ Þeir gera nú svá. Hann dregr upp bogann, ok ræða þeir um, at hann skuli eigi brjóta, en hann dró örina fyrir odd ok rykkir í sundr boganum í tvá hluti. „Nú hefir þú gert illa,“ segja þeir, „ok er okkr þetta mein mikit. Er nú örvænt, at vér munum aldri dýr fá skotit í degi.“ „Eigi hefir nú vænliga til tekizt,“ segir hann, „eða hversu líkligr þykkir yðr stafr minn til boga, eða er ykkr nokkur forvitni á at vita, hvat í belg mínum er.“ „Já,“ segja þeir, „þar er okkr allmikil forvitni á.“ „Þá skulu þit breiða niðr skikkjur ykkrar, ok mun ek steypa ór því, er í er.“ Svá gera þeir, en hann steypir því niðr á skikkjurnar, er í var. Síðan bregðr han upp boga sinn ok leggr ör á streng ok skýtr fram yfir höfuð þeim mönnum öllum, er á veiðinni váru. Svá lætr hann um daginn sem þat eitt sé at skjóta dýr þau, er fara fyrir þeim Sigurði ok Sjólfi. Hann skýtr öllum skeytum sínum nema sex örvum, steinörvum karls ok Gusisnautum. Missti hann aldri dýrs um daginn, en þeir hlaupa hjá honum bræðr, ok þótti þeim mikit gaman at sjá þat, er hann skaut.

En um kveldit, er menn kómu heim, þá váru hvers manns skeyti fram borin á borð fyrir konung, ok hefir hverr maðr markat sín skeyti, ok skal konungr sjá, hversu mörgum dýrum hverr hefir at bana orðit um daginn. Nú mæltu þeir bræðr: „Far þú innar, Næframaðr, eptir skeyti þínu, þat mun vera lagt á borð fyrir konung.“ „Farið þit,“ sagði hann, „ok eignið ykkr skeytit.“ „Þat tjáir okkr ekki,“ segja þeir, „því at konungr veit íþróttir okkrar, at vér kunnum síðr at skjóta en aðrir menn.“ „Þá skulu vér fara allir saman,“ sagði hann. Nú ganga þeir innar fyrir konung. Nú tók Næframaðr til orða: „Hér eru skeyti þau, er vér munum eigna oss félagar.“ Konungr leit við honum ok mælti: „Bogmaðr ertu mikill.“ „Já, herra,“ sagði hann, „því hefi ek helzt vanizt at skjóta dýr ok fugla til matar mér.“ Ok eptir þat ganga menn í sæti sín. Nú líða stundir.

XXVI. KAPÍTULI

Þat var einnhvern aptan, þá er konungr er út genginn til svefns, at þeir rísa upp Sigurðr ok Sjólfr ok gengu með sitt horn hvárr þeira ok bjóða þeim at drekka bræðrum, Óttari ok Ingjaldi, ok báðu þá at taka við ok drekka af. Ok er þeir höfðu af drukkit, þá kómu þeir með önnur tvau, ok taka þeir við ok drekka. Þá mælti Sjólfr: „Liggr sá ávallt, félagi ykkarr?“ „Já,“ segja þeir, „þat þykkir honum vænligra en at drekka frá sér vit allt, sem vér gerum.“ Þá mælti Sjólfr: „Hvárt er hann allvel skotfærr?“ „Já,“ segja þeir, „þat er honum jafn vel gefit sem annat.“ „Hvárt mun hann skjóta jafnlangt sem vit báðir?“ sagði Sjólfr. „Þat ætlum vér,“ segja þeir, „at hann muni miklu lengra skjóta ok gegnara.“ „Hér skulu vér veðja um,“ sagði Sjólfr „ok skulu vit leggja við hring þann, er vegr hálfa mörk, en þit skuluð leggja við tvá hringa jafnþunga.“ Svá er þar fyrir mælt, at konungr skal þar vera ok dóttir hans ok sjá á skot þeira, ok skulu þau taka við hringunum áðr ok fá þeim, er eigandi verða, ok veðja þeir síðan. Sofa þeir af nóttina. En um morgininn, er þeir vakna bræðr, þá kemr þeim í hug, at eigi væri allsvinnlig veðjan þeira orðin, en þat verðr þeim fyrir, at þeir segja Næframanni. „Allóvænliga þykkir mér veðjat vera,“ sagði hann, „af því at þó at ek fái skotit dýr, þá er þat lítit mark hjá því sem at keppa við þvílíka bogmenn, en þó mun ek freista alls, er þit hafið fé ykkart við lagt.“

Nú taka menn til drykkju, ok eptir drykkjumálit ganga menn út, ok vill konungr nú sjá skotit. Nú gengr Sigurðr fram ok skýtr sem hann má lengst, ok er þar settr niðr staurr, ok þar gengr Sjólfr til, er stikat er. Þá er niðr sett spjótskapt ok sett á ofan gulltafla, ok skýtr Sjólfr þar ofan af töfluna, ok þykkir öllum nú vel skotit ok segja, at Næframaðr muni eigi þurfa við at leita. „Opt gefr óvænum happ,“ sagði Næframaðr, „ok skal at vísu á leita.“ Nú gengr Næframaðr til ok skýtr með einni ör ok stendr þar, sem Sigurðr hafði staðit. Hann skýtr í lopt upp, svá at örina fal lengi, en þó kemr hún þar niðr, sem taflan stendr, ok ofan í miðja töfluna ok svá í spjótskaptit, at hún þokaði engan veginn við. „Svá vel sem skotit var it fyrra sinn,“ segir konungr, „þá er nú miklu betr skotit, ok þat má ek segja, at aldrigi hefi ek sét jafnvel skotit.“ Nú tekr Næframaðr ör aðra ok skýtr svá langt, at engi sér fyrir enda, hvar niðr kemr, ok er þat nú einmælt, at unninn sé leikrinn. Eptir þat ganga menn heim, ok taka þeir bræðr við hringinum. Þeir færa hann Næframanni. Hann kveðst eigi vilja hafa fé þeira at svá búnu.

Nú líða nokkurir dagar, ok var þat enn eitt kveld, sem konungr er út genginn, at þeir Sigurðr ok Sjólfr ganga með sitt horn hvárr þeira ok bjóða þeim Óttari ok Ingjaldi. Þeir drekka af. Síðan færa þeir þeim önnur tvau. Þá mælti Sjólfr: „Enn liggr Næframaðr ok drekkr ekki.“ „Hann mun betr siðaðr en þú um allt,“ sagði Ingjaldr. „Hitt get ek meir til,“ sagði Sjólfr, „at hann muni sjaldan verit hafa í samsæti við dugandismenn, ok mun hann optar hafa legit úti á mörkum ok skógum með fátæki, eða hvárt mun hann syndr vel?“ „Vit ætlum honum flesta hluti jafngefna, þá sem til íþrótta eru,“ segja þeir, „ok ætlum vit hann syndan hlítar vel.“ „Hvárt mun hann betr syndr einn en vér báðir?“ „Þat ætlum vér, at hann sé betr syndr,“ sagði Óttarr. „Hér skulu vit veðja um,“ sagði Sjólfr, „ok munu vit leggja við þann hring, er vegr mörk, en þit skuluð leggja við tvá hringa, er vegi hálfa mörk hvárr.“ Nú er svá fyrir mælt, at konungr ok dóttir hans skal sjá á sund þeira, ok er at öllu svá fyrir mælt sem it fyrra sinn. Þeir sofa af um nóttina. En um morguninn, er þeir vakna, ferr um bekki veðjun þeira. „Hvat er hjalat?“ sagði Næframaðr, „hvárt hafi þit enn veðjat nokkut í gærkveldi?“ „Já,“ segja þeir ok segja nú honum, hversu veðjat var. „Nú þykkir mér allóvænt horfa,“ sagði Næframaðr, „fyrir því at ek em alls ekki syndr, ok kunna ek eigi upphald, þá er ek gerða mér títt um, en nú kom ek aldri á kalt vatn langliga, en lagt við of fjár.“ „Já,“ segja þeir, „eigi þarftu at reyna, nema þú vilir. Varðar eigi, þó at vér gjöldum heimsku okkarrar.“ „Þat skal aldri verða,“ sagði Næframaðr, „at ek freista eigi, þar sem þit leggið á mik virðing mikla, ok skal konungr sjá ok Silkisif, at ek mun fyrir víst til sundsins ganga við þá.“

Nú er konungi sagt ok dóttur hans, ok ganga menn nú til vatnsins, ok var þat mikit ok skammt í burtu. En er þeir koma til vatnsins, sezt konungr niðr ok liðit með honum, en þeir fara á sund í klæðum sínum, en Næframaðr í þeim búningi, sem hann var vanr. Þeir leggjast at honum, þegar þeir koma frá landi, ok færa hann í kaf undir sik ok heldu honum lengi niðri. Þar kom, at þeir létu hann upp, ok taka þeir hvíld. Þeir leggjast á móti honum í annat sinn. Hann seildist til þeira ok tekr sinni hendi hvárn þeira ok rak þá í kaf ok heldr þeim svá lengi niðri, at örvænt þótti, at þeir mundu upp koma. Hann ætlar þeim skamma hvíld ok tekr þá í annat sinn ok færir þá niðr ok í þriðja sinn ok heldr þeim svá lengi niðri, at engir ætluðu, at þeir mundu lífs upp koma. En þat varð enn, at þeir koma upp allir, ok stökk þá blóð ór nösum hvárratveggja þeira öndvegishölda konungs, ok váru þeir ekki sjálfbjarga til lands. Þá tók Næframaðr þá ok kastar þeim upp á land. Síðan gekk hann á sund ok lék marga leika, þá sem mönnum var títt at leika á sundi. En um kveldit gekk hann á land ok til fundar við konung. Ok nú spyrr konungr: „Hvárt ertu ekki öðrum mönnum líkr um íþróttir, bæði um skot ok sund?“ „Sénar eru nú allar mínar íþróttir, er þessar eru,“ sagði Næframaðr; „ek heiti Oddr, ef þú vilt þat vita, en ek kann eigi greina fyrir þér um kyn mitt.“ Nú fekk Silkisif honum hringana. Síðan ganga menn heim. Þá mæltu þeir, at Oddr skuli hafa hringana alla, en hann vill eigi þat, – „ok skulu þit hafa þá sjálfir.“ Nú ferr svá fram nokkura hríð ok eigi langa. Er konungr um þetta mál mjök hugsjúkr, hverr sá maðr muni vera, er þar var með honum.

XXVII. KAPÍTULI

Maðr er nefndr Hárekr, er þar var með konungi. Hann hafði mikla virðing af konungi. Hann var gamall maðr. Hann fóstraði konungsdóttur. Jafnan hjalaði konungr við hann um þetta mál, en hann kveðst eigi vita ok sagði svá, at honum leizt þat líkligt, at maðr sjá mundi vera stórrar ættar. Þat var eitt kveld, þá er konungr var til svefns farinn, at þeir Sjólfr ok Sigurðr ganga utar fyrir þá bræðr ok færa þeim horn tvau, ok drukku þeir af þeim. Þá tók Sjólfr til orða: „Liggr Oddr inn mikli?“ „Já,“ segja þeir, „þat er svinnligra en at drekka frá sér vitit allt, sem vér gerum.“ „Þat mun valda, at hann mun vanari vera at liggja úti á mörkum eða vötnum en at drekka með góðum mönnum, eða hvárt mun hann mikill drykkjumaðr?“ „Já,“ segja þeir. „Hvárt mun hann meiri drykkjumaðr einn en vit báðir?“ sagði Sjólfr. „Þat ætlum vit,“ sagði Óttarr, „at hann drekki miklu meira.“ „Hér skulu vér veðja um,“ sagði Sjólfr, „ok munu vit leggja við hring þann, er stendr tólf aura, en þit skuluð leggja við höfuð ykkur.“ Þetta mál festa þeir með sér sem in fyrri. Nú spyrr Oddr um morguninn, hvat talat væri. Þeir segja honum. „Nú hafi þit svá heimskliga veðjat,“ sagði Oddr, „at miklu hafi þit nú við aukit um þær, er fyrri váru, en lagt hér við höfuð ykkur, en eigi er víst, at ek sé því meiri ílögum sem ek em meiri vexti en aðrir menn, en ek skal eigi at síðr til ráða drykkjunnar við þá.“ Síðan er sagt konungi, at hann vill til ráða drykkjunnar, ok skal konungsdóttir hjá sitja ok Hárekr, fóstri hennar. Nú ganga þeir Sigurðr ok Sjólfr utar fyrir Odd. „Þar er horn,“ sagði Sigurðr, ok varð honum ljóð á munni:

„Oddr, klauft eigi
at orrostu,
hrökk hjálmat lið,
Hamðis skyrtur;
guðr geisaði,
gekk eldr í bæ,
þá er á Vindum
vá sigr konungr.“

Sjólfr færir honum annat horn ok biðr hann af drekka ok kvað vísu:

„Oddr, vart eigi
at eggroði,
þás seggi allvalds
svelta létum;
bark sár þaðan
sex ok átta,
en þú með byggðum
batt þér matar.“

Síðan ganga þeir til sætis síns, en Oddr reis upp ok gekk fyrir Sigurð ok færir honum horn, en annat Sjólfi ok kvað sína vísu til hvárs þeira, áðr hann gekk í burtu:

„Þit skuluð hlýða
hróðri mínum,
Sigurðr ok Sjólfr,
sessunautar,
ykkr ák gjalda
greypan verka,
hróðr harðsnúinn,
huglausum tveim.

Þú látt, Sjólfr,
soðgólfi á
dáða vanr
ok dýrs hugar,
en ek út
Ákvítánum
fjóra menn
fjörvi næmdak.“

Þeir drukku af hornunum, en Oddr gekk at sitja. Síðan ganga þeir enn fyrir Odd, ok selr Sjólfr honum horn ok kvað vísu:

„Þú hefir, Oddr, farit
með ölmusum
ok bitlinga
af borði þegit,
en ek einn
af Úlfsfjalli
höggvinn skjöld
í hendi bar.“

Sigurðr færir honum annat horn ok kvað þetta:

„Oddr, vart eigi
út með Girkjum,
þá er á Serkjum
sverð vár ruðum;
gerðum harðan
hljóm ísarna,
fellu firðar
í fólkroði.“

Nú drekkr Oddr af hornunum, en þeir gengu at sitja. Síðan ríss Oddr upp ok gekk með sitt horn at hvárum þeira ok kvað þetta:

„Slótt við meyjar
málþing, Sjólfr,
meðan loga létum
leika um kynni;
unnum harðan
Hadding drepinn,
ok Ölvi var
aldrs of synjat.

Þú látt, Sigurðr,
í sal meyja,
meðan við Bjarma
börðumst tvisvar,
háðum hildi
hauksnarliga,
en þú, seggr, í sal
svaft und blæju.“

Nú gekk Oddr at sitja, en þeir drukku af hornunum, ok þótti mönnum þetta mikil skemmtan, ok gáfu allir hljóð til þessa. Eptir þat gengu þeir fyrir Odd ok færa honum horn. Þá kvað Sjólfr:

„Oddr, vart eigi
á Atalsfjalli,
þá er fenloga
fengit höfðum;
vér berserki
binda gerðum,
þá var af kappi
konungs lið drepit.“

Nú drekkr Oddr af hornunum, en þeir setjast niðr. Oddr færir þeim horn ok kvað þetta:

„Sjólfr, vart eigi,
þar er sjá máttum
brynjur manna
blóði þvegnar;
hrukku oddar
í hringserkjum,
en þú höll konungs
heldr kannaðir.

Sigurðr, vart eigi,
þar er sex hruðum
hábyrðuð skip
fyr Hauksnesi;
vart ok eigi
vestr með Skolla,
þá er Engla gram
aldri næmdum.“

Oddr settist nú niðr, en þeir færa honum horn ok fylgir engi kveðskapr. Hann drekkr af, en þeir setjast niðr. Ok nú færir Oddr þeim horn ok kvað þetta:

„Sjólfr, vart eigi,
þar er sverð ruðum
hvöss á jarli
fyr Hléseyju;
en þú hallaðist
heima á milli,
kynmálasamr,
kálfs ok þýjar.

Sigurðr, vart eigi,
er á Sælundi felldak
bræðr böðharða,
Brand ok Agnar,
Ásmund, Ingjald,
Álfr var inn fimmti;
en þú heima látt
í höll konungs,
skrökmálasamr,
skauð hernumin.“

Nú gengr hann at sitja, en þeir standa upp ok færa honum horn. Oddr drakk af þeim báðum. Síðan færir hann þeim horn ok kvað þetta:

„Sjólfr, vart eigi
suðr á Skíðu,
þar er konungar
knúðu hjálma;
óðum dreyra,
svát í ökkla tók;
víg vakta ek,
vart eigi þar.

Sigurðr, vart eigi
í Svíaskerjum,
þá er Hálfdani
heiptir guldum;
urðu randir
rógmiklaðar,
sverðum skornar,
en hann sjálfr drepinn.“

Nú sezt Oddr niðr, en þeir færa honum hornin, ok drekkr hann af, en þeir fara at sitja. Þá færir Oddr þeim horn ok kvað:

„Heldum aski
í Elfarsund,
teitir ok reifir,
at Trönuvágum;
þar lá Ögmundr
Eyþjófsbani,
trauðastr flugar,
á tveim skipum.

Þá létu vér
lindi barða
hörðu grjóti,
hvössum sverðum;
þrír lifðu vér,
en þeir níu.
Hrókr hernuminn,
hví þegir þú nú?“

Þá gengr Oddr til sætis, en þeir færa honum horn. Hann drekkr af þeim ok færir þeim önnur ok kvað þetta:

„Sigurðr, vart eigi
Sámseyju í,
þá er við Hjörvarð
höggum skiptak;
tveir váru vit,
en þeir tólf saman;
sigr hafða ek,
sazt kyrr meðan.

Gekk ek um Gautland
í grimmum hug
sjau dægr í samt,
áðr Sæund fyndak;
knáttak þeira,
áðr þaðan færak,
átján lýða
aldri næma,
en þú gjögraðir,
gárungr vesall,
síð um aptan
til sængr þýjar.“

Þá varð óp mikit í höllinni af þessu, er Oddr hafði kveðit, ok drekka þeir af hornum sínum, en Oddr sezt niðr. Konungsmenn hlýða skemmtan þeira. Enn færa þeir Oddi hornin, ok vinnr hann skjótt um þau bæði. Eptir þat ríss Oddr upp ok gengr fyrir þá ok þykkist vita, at nú sígr at þeim drykkrinn ok allt saman, at þeir váru fyrir lagðir í skáldskapnum. Hann selr þeim hornin ok kvað þetta:

„Þit munuð hvergi
hæfir þykkja,
Sigurðr ok Sjólfr,
í sveit konungs;
ef Hjálmars getk
ins hugumstóra,
þess er snarpligast
sverði beitti.

Gekk snarpr Þórðr
fyr skjöldu fram,
hvar er orrostu
eiga skyldum;
hann lét Hálfdan
hníga at velli,
fræknan stilli,
ok hans fylgjara.

Váru vit Ásmundr
opt í bernsku
fóstbræðr saman
báðir litnir;
bar ek stundar opt
stöng darraðar,
þar sem konungar
kappi deildu.

Hefk á Saxa
ok á Svía herjat,
Íra ok á Engla
ok endr Skota,
Frísa ok Frakka
ok á Flæmingja;
þeim hefk öllum
óþarfr verit.

Nú hefk dýra
drengi talda,
þá er forðum mér
fylgdu úti;
munu víst eigi
verða síðan
frægri firðar
í fólkroði.

Nú hefk órar
íðnir taldar,
þær er forðum vér
framdar höfðum;
aptr gengu vér
til öndvegis,
sigri gæddir;
látum Sjólf mæla.“

Eptir þetta settist Oddr í sæti sitt, en þeir bræðr fellu þar sofnir niðr, ok varð nú ekki af þeim meira um drykkjuna, en Oddr drekkr lengi, ok eptir þat leggjast menn niðr ok sváfu af nóttina.

En um morguninn, er konungr kom í hásæti, þá hefir Oddr úti verit staddr ok þeir félagar hans. Hann gengr at vatni einu ok þvær sér. Þeir bræðr sjá, at rifnuð var næfrastúkan á hendi hans annarri, ok kom þar fram ermr rauð ok gullhringr á armi, ekki mjósleginn. Ok síðan rífa þeir af honum allar næfrarnar. Hann brauzt ekki við þessu, en hann er svá búinn undir, at hann er í skarlatskyrtli rauðum, hlaðbúnum, en hár lá á herðum niðr. Hann hafði knýtt gullhlaði um höfuð sér ok var allra manna vænstr. Þeir tóku í hendr honum ok leiddu hann inn í höllina fyrir hásæti konungs ok segja svá: „Þat ætlum vér, at vér vitum eigi allgerla, hvern vér höfum hér í fóstri haft.“ „Svá má vera,“ sagði konungr, „eða hverr er þessi maðr, er svá hefir dulizt fyrir oss?“ „Nú heiti ek Oddr, sem ek sagða yðr fyrir löngu, sonr Gríms loðinkinna norðan ór Noregi.“ „Ertu eigi sá Oddr, er fór til Bjarmalands fyrir löngu?“ „Sá er maðrinn, er þar hefir komit.“ „Þá er eigi kynligt, at öndvegishöldum mínum felli þungt við þik um íþróttirnar.“ Nú stendr konungr upp í móti honum ok fagnar Oddi vel ok býðr honum í hásæti hjá sér. „Þat mun ek eigi þiggja því at eins, nema vér förum allir félagar.“ Þat er nú sagt, at þeir færa nú sæti sín ok sitr Oddr it næsta konungi, en Hárekr færir byggð sína fram á stól fyrir konung. Konungr leggr svá mikla virðing á Odd, at engan mann mat hann meira en hann.

XXVIII. KAPÍTULI

Jafnan berr saman tal þeira Odds ok Háreks. Þá spyrr Oddr, hvárt menn biðja ekki konungs dóttur. „Eigi er þat traust,“ sagði hann, „þeir hafa beðit hennar öndvegishöldarnir til handa sér.“ „Hversu svarar hann því máli?“ sagði Oddr. „Á hefir hann gert þeim kostinn,“ sagði hann. „Lát mik heyra þann kost,“ sagði Oddr. „Konungr á skatt at heimta af landi því, er Bjálka heitir. Þar ræðr fyrir sá konungr, er Álfr heitir ok kallaðr bjálki. Hann er kvángaðr. Kona hans heitir Gyðja. Hún er mikill blótmaðr ok bæði þau. Þau eiga son saman, ok heitir Víðgripr. Svá eru þau fjölkunnug, at þau festa saman stóð ok stjörnur. Þar á konungr skatt at heimta, ok hafa lengi niðri legit. Mælti konungr þat til, ef hann skyldi gifta þeim dóttur sína, at þeir skyldu heimta skatt af landinu, en þat nam við, at þeir mæltu til svá mikils liðs ór landinu, at konungr þóttist berr fyrir hermönnum, er á ganga ríkit. „Svá þykki mér,“ sagði Oddr, „at annathvárt mun vera, at skattrinn mun aldri heimtr verða, eða endast mun ella, þó at minna lið sé til haft, eða hvat ætlar þú, hvárt konungr mun vilja gera mér þvílíka kosti sem öðrum, ef ek get heimt skattinn?“ sagði Oddr. „Vitr maðr er konungr,“ sagði Hárekr, „ok get ek, at sjá þykkist hann þann mun, er yðvarr er um ráðakostinn.“ Ok er nú þetta mál birt fyrir konungi, en hvárt sem rætt er um þetta fleira eða færa, þá urðu þau málalok, at Oddr skyldi fara för þessa at heimta skattinn, ok ef hann kemr fram ferðinni ok fær skattinn, þá skal hann eignast konungsdóttur, ok er honum heitit konunni við margra manna vitni.

Nú býst Oddr til ferðar, ok er nú lið saman dregit, sem hann vill hafa, ok er hann er búinn, þá leiðir konungr hann á götu. Þeir skyldu landveg fara. „Hér er gripr sá,“ sagði konungr, „at ek vil gefa þér.“ „Hvat er þat?“ sagði Oddr. „Þat er skjaldmær, er lengi hefir mér fylgt,“ sagði konungr, „ok verit brjóst fyrir mér í hverjum bardaga.“ Oddr brosti ok mælti: „Þar hefi ek hvergi komit, at konur hafi verit brjóst fyrir mér, en þó skal þetta þiggja, alls at þú þykkist vel bjóða.“ Þeir konungr ok Oddr skilja nú, ok ferr Oddr til þess, at hann kom at feni einu miklu, ok skopar at skeið ok hleypr yfir fenit. Skjaldmærin var it næsta honum, ok varð henni bilt, er hún kom at feninu. Þá spyrr Oddr: „Hví hljóptu eigi eptir mér?“ „Því ek var eigi búin,“ sagði hún. „Já,“ sagði hann, „vertu nú þá búin.“ Hún styttir sik þá upp ok hleypr at feninu í annat sinn, ok ferr sem fyrr ok svá it þriðja sinn. Þá hleypr Oddr aptr yfir fenit ok þrífr í hönd henni ok fleygir henni út á fenit ok mælti: „Far þú þar nú, ok hafi þik öll tröll,“ hleypr nú fram aptr yfir fenit í þriðja sinn ok bíðr nú liðs síns. Þeir urðu allir at ganga fyrir enda síkisins, svá var þat breitt ok illt yfirferðar. Ok nú ferr Oddr með lið sitt ok gerir njósnir fyrir sér, ok spyrr hann þau tíðendi, at Víðgripr hefir dregit saman her mikinn ok í mót þeim ferr hann. Þeir finnast á völlum nokkurum, ok var þá kveld.

Þeir setja herbúðir sínar hvárirtveggja, ok hugði Oddr at um kveldit, hvar Víðgripr setr tjald sitt. En er menn höfðu látrazt ok allt var kyrrt ok hljótt, stendr Oddr upp ok gengr út. Hann var svá búinn, at hann hafði sverð í hendi ok ekki fleira vápna. Eigi nam hann fyrr staðar en hann kom at tjaldi því, er Víðgripr svaf í, ok stóð hann þar mjök lengi ok bíðr þess, ef nokkurr maðr gengr út ór tjaldinu. Þat varð, at maðr gekk út, en húm var á mikit. Hann tók til orða ok mælti: „Hví hímir þú hér,“ sagði hann, „en gengr eigi annathvárt inn í tjaldit eða á burt?“ „Já,“ sagði hann, „mér hefir tekizt til eigi vel. Ek hitti eigi til rúms míns, þar sem ek lögðumst niðr í gærkveld.“ „Vissir þú, hvar þat var í tjaldinu?“ „Þat vissa ek víst, at ek skyldi liggja í tjaldi Víðgrips ok einn maðr í millum mín ok hans, en svá fjarri ferr, at ek feta þangat, en ek mun verða fyrir hvers manns hlátri, ef ek nýt eigi þín við.“ „Já,“ segir hinn, „mega mun ek þat til leggja með þér at koma þér til sængr þeirar, er Víðgripr liggr í,“ ok svá gerir hann. „Já,“ sagði Oddr, „láttu nú hljótt, ok mun mér nú allvel hlýða, því at nú sé ek gerla rúm mitt.“ Nú gengr sá á burt, en Oddr stendr þar eptir ok þar til, er hann ætlar, at hinn muni sofnaðr. Þá stingr Oddr spýtu út í gegnum tjaldit, þar sem Víðgripr lá undir. Eptir þat gengr hann út ok á bak tjaldinu ok þar at, er spýtan stóð. Þar sprettr hann til ok kippir Víðgrip út um skörina ok á tjaldstokkinn ok höggr af honum höfuðit við stokkinum. Hann spýtti aptr tjaldinu ok lét falla inn aptr búkinn, en hann gekk til tjalds síns ok leggst niðr ok lætr sem ekki hafi í orðit.

XXIX. KAPÍTULI

Ok um morguninn, er þeir vakna víkingarnir, þá finna þeir Víðgrip veginn ok í burtu höfuðit hans. Þetta þykkir þeim svá mikil býsn ok undr, at allir undruðust. Þeir bera nú ráð sín saman, ok verðr þat af ráðit, at þeir taka annan mann til höfðingja ok kalla þann nafni Víðgrips ok láta bera fyrir þeim merki um daginn. Ok nú vakna þeir Oddr ok herklæðast. Hann býr svá um, at hann lætr búa merkisstöng ok setr þar á ofan höfuð Víðgrips á stöngina. Nú fylkja hvárirtveggja. Oddr gengr fram fyrir lið sitt ok hefir miklu minna lið. Oddr tók þá til orða ok kallar á landsmenn ok spurði, ef þeir kenndu höfuð þat, er borit var fyrir honum. Þá þykkjast landsmenn þekkja höfuð Víðgrips ok undruðust mjök, at svá mátti verða. Nú gerir Oddr þeim tvá kosti, hvárt þeir vilja halda bardaga við hann eða ganga á hönd honum. En þeim þykkir svá hafa við borit, at þeim þykkir sér ekki vænna horfa, þó at þeir reyni, ok verðr þat ráð þeira at ganga á hönd Oddi. Hann tók við þeim ok öllu liði þessu ok fór þangat til, at þeir mætast Oddr ok Álfr bjálki. Þar hafði hvárrtveggi mikit lið, ok hafði Oddr þó minna en Álfr. Þar laust þegar í bardaga með þeim. Þar var svá hörð atlaga, at þess hafði Oddr hvergi staddr verit, at þvílíkt mannfall hafi orðit, fyrir því at á lítilli stundu þóttist hann sjá mikinn þurrð á liði sínu. „Þat fylgir ok,“ sagði Oddr, „at ek þykkjumst allt ryðja fram at merkjum Álfs, en þó sé ek hann hvergi.“ Þá tekr einn landsmaðr til orða, sá er áðr hafði verit með Víðgrip: „Eigi veit ek,“ sagði hann, „hvat þér er þess, at þú sér hann eigi, því at hann gengr eptir merkjum sínum ok skilst þar aldri við, ok er þat til marks um, at hann skýtr ör af hverjum fingri ok hefir mann fyrir hverri.“ „Eigi sé ek hann því heldr,“ sagði Oddr. Þá bregðr sá maðr hendi sinni yfir höfuð Oddi ok mælti: „Líttu heðan undan hendi mér.“ Ok þegar sér Oddr Álf ok þat með, er honum var til merkja sagt. Oddr mælti þá: „Haltu þar nokkura stund,“ sagði Oddr, ok sá gerir svá. Nú leitar Oddr at Gusisnautum ok tók eina af þeim ok lagði á streng ok skaut at Álfi bjálka, en hann skýtr fyrir lófanum, ok bítr alls ekki á. „Fara skulu þér nú allar,“ sagði Oddr, „þó at engi yðar dugi.“ Hann skýtr þeim öllum, ok bítr engin þeira, ok falla þær þá allar Gusisnautar í gras. „Eigi veit ek,“ sagði Oddr, „nema þat sé nú fram komit, er Jólfr karl sagði, at þær sé nú farnar Gusisnautar, ok mun verða freista steinörva karls,“ ok tók hann eina af þeim ok leggr á streng ok skýtr at Álfi bjálka. En er hann heyrir hvininn af örinni, at hún fló at honum, þá bregðr hann enn við lófanum, en örin fló í gegnum, ok út um hnakkann. Oddr tekr aðra ok leggr á streng ok skýtr at Álfi. Hann bregðr við öðrum lófanum ok ætlar nú betr at gæta þess augans, er eptir er, en sú kemr í þat augat, er heilt er, ok út um hnakkann. Eigi fell Álfr heldr en áðr. Þá skýtr Oddr inni þriðju, ok kemr sú á Álf miðjan, ok nú fellr hann þar. Nú falla steinörvar karls, ok hefir hann svá fyrir mælt, at hann mundi þeim eigi optar skjóta ok þær mundu eigi finnast.

Nú er bardagi skammr þaðan frá, því at liðit var komit á flótta ok til borgarinnar. Þar stendr gyðjan í borgarhliðinu ok skýtr af öllum fingrum. Nú linnar bardaganum, ok gengr lið til handa Oddi enn hvervetna. Hjá borginni stóðu hof ok hörgar, ok lét Oddr slá í eldi ok brenna allt, er í nánd er borginni, ok þá varð gyðjunni ljóð á munni:

„Hverr veldr eldi,
hverr orrostu,
hverr jarls megin
oddum beitir?
Hof sviðnuðu,
hörgar brunnu,
hverr rauð eggjar
á Yngva liði?“

Nú svarar Oddr ok kvað þetta:

„Oddr brenndi hof
ok hörga braut
ok trégoðum
týndi þínum;
gerðu þau ekki
góðs í heimi,
er þau ór eldi
ösla né máttu.“

Þá kvað hún:

„Hugr hlægir mik,
at hefir fengna
Freys reiði þú,
fári blandna,
hjálpi æsir
og ásynjur,
gervöll regin,
gyðju sinni.“

Þá kvað Oddr:

„Hirðik eigi,
þótt hætir þú,
fárgjörn kona,
Freys reiði mér;
veitk í eldi
ásu brenna
tröll eigi þik,
trúik guði einum.“

Þá kvað hún:

„Hverir ólu þik
upp til heimskan,
er þú eigi vilt
Óðin blóta?“

Þá tók Oddr undir ok kvað:

„Fæddi mik Ingjaldr
upp í bernsku,
sá er Eikund réð
ok Jaðar byggði.“

Þá kvað hún:

„Auð þættumst ek
eiga nógan,
ef ek inn ítra
Álf of fyndak;
blót gefk honum
ok bú fjögur;
hann mun yðr alla
í eld draga.“

Þá kvað Oddr þetta:

„Oddr sveigði álm,
ör fló af strengjum,
Jólfs smíði beit
Álf í gegnum;
býðrat blót honum,
svát Bjálki þiggi,
hlakka hrafnar
of hræi Bjálka.“

Þá kvað hún:

„Hverir efldu þik
austan hingat,
feikna fullan
ok fláráðan?
Muntu hvervetna
herja vilja,
er Álfi máttuð
aldrsspell gera.“

Þá kvað Oddr:

„Efldu mik örvar
ok Jólfs smíði
stórger skeyti
ok stinnr bogi;
en þat it fimmta,
er þú fregna skalt,
at ek við ása
aldri blíðkumst.

Lét ek Frey
fyrst ok Óðin,
blinda báða,
á bál fara,
urðu æsir
undan at leita,
hvar sem í flokki
fundizt höfðum.“

Ok enn kvað hann:

„Eltak æsi
örhjartaða tvá,
sem fyr úlfi geitr
argar rynni;
illt er at eiga Óðin
at einka vin;
skalt eigi lengr
skrattann blóta.“

Oddr veðr nú at gyðjunni með eikikylfu mikla. Hún stökkr undan ok í borgina með liði því, er henni fylgdi. Oddr rekr flóttann, ok drepa þeir allt þat, er þeir mega höndum á koma, en gyðjan flýr til höfuðhofs, er stóð í borginni, ok hleypr inn í hofit ok mælti þetta:

„Hjálpi æsir
ok ásynjur,
gervöll regin,
gyðju sinni.“

Oddr kom at hofinu ok vill eigi inn ganga eptir henni. Hann ferr upp á hofit ok sér inn um glugginn, hvar hún liggr. Verðr honum fyrir, at hann tekr upp stein mikinn ok keyrir inn í glugginn. Hann kemr á hrygg gýginni ok lemr hana þar niðr við stöllunum, ok dó hún þar. En Oddr rekr hernað um alla borgina. Hann kemr þar at, er Álfr var; hann var þá enn eigi dauðr. Þá berr Oddr hann með kylfu, til þess er hann er dauðr. Nú dregr hann saman skatta um allt landit ok setr yfir höfðingja ok stjórnarmenn. En svá segir hann í ljóðunum, at þetta hefir í Antíokía verit, at hann drap þá feðga. Ok þá er hann var búinn, ferr hann á burt þaðan með auð mikinn ok ógrynni fjár, svá at engi mátti virða, ok er nú ekki sagt frá ferðum hans, fyrr en þeir koma aptr í Grikkjaríki. Á meðan hafði þat til tíðenda orðit í landinu, at Herrauðr konungr var andaðr, ok er hann út borinn ok orpinn haugr eptir hann. Oddr lét þegar at erfi fá, er hann kom í land, ok er þat var búit, þá fastnar Hárekr Oddi fóstrmey sína, Silkisif, ok er nú allt senn, at menn drekka brullaupit ok erfit eptir Herrauð konung. Ok á þessi veizlu var Oddi konungsnafn gefit, ok stýrir hann nú ríki sínu.

XXX. KAPÍTULI

Þat hafði borit til tíðenda fyrir sjau vetrum, at konungr sá, er var austr í Hólmgörðum, hafði orðit bráðdauðr, en þar brauzt til ríkis ókunnigr maðr, sá er Kvillánus heitir, ok varð hann þar konungr yfir. Hann var nokkut með undarligum hætti, því at hann hafði grímu fyrir andliti, svá at aldri sá hans ásjónu bera. Þetta þótti mönnum kynligt. Engi maðr vissi ok ætt hans né óðaljörð, eigi heldr, hvaðan hann var at kominn. Lögðu menn þetta mjök í umræðu. Spyrst þetta víða, ok þetta kemr í Grikkland til eyrna Oddi, ok þykkir honum undarligt mjök um þenna mann, at hann skal aldri hafa heyrt hans getit, svá víða sem hann hafði farit. Oddr stígr þá á stokk ok strengir þess heit, at hann skal víss verða, hverr konungr er í Görðum austr, ok nokkuru síðar safnar hann liði ok býst heiman. Hann sendir orð Sírni, fóstbróður sínum, ok kom hann til móts við hann austr fyrir Vinnlandi ok hafði þrjá tigi skipa, en Oddr fimm tigi. Þeir váru allir vel búnir at vápnum ok mönnum. Þeir halda nú austr til Hólmgarðs.

Garðaríki er svá mikit land, at þat var þá margra konunga ríki. Marró hét konungr. Hann réð fyrir Móramar; þat land er í Garðaríki. Ráðstafr hét konungr. Ráðstofa heitir þar, er hann réð fyrir. Eddval hét konungr. Hann réð fyrir því ríki, er Súrsdal heitir. Hólmgeirr hét sá konungr, er næst Kvillánus réð fyrir Hólmgarði. Paltes hét konungr. Hann réð fyrir Palteskjuborg. Kænmarr hét konungr. Hann réð fyrir Kænugörðum, en þar byggði fyrst Magok, sonr Japhets Nóasonar. Þessir konungar allir, sem nú eru nefndir, váru skattgildir undir Kvillánus konung.

Ok áðr en Oddr kæmi til Hólmgarðs, þá hafði Kvillánus lið safnat um ina næstu þrjá vetr. Þykkir mönnum sem hann hafi vitat fyrir þangatkvámu Odds. Þar váru allir fyrr nefndir konungar með honum. Svartr Geirríðarson var ok þar. Hann var svá kallaðr, síðan Ögmundr Eyþjófsbani hvarf. Þar var ok mikill herr af Kirjálalandi ok Rafestalandi, Refalandi, Vírlandi, Eistlandi, Líflandi, Vitlandi, Kúrlandi, Lánlandi, Ermlandi ok Púlínalandi. Þetta var svá mikill herr, at eigi mátti hundruðum telja. Undruðust menn mjök, hvat þetta ógrynni hers, er saman var dregit, skyldi. En er Oddr var við land kominn, sendi hann menn á fund Kvillánuss konungs ok bauð honum burtreið, en Kvillánus brást skjótt við ok fór á mót honum með her sinn. Hafði hann þá grímu fyrir andliti sínu, sem hann var vanr. En þegar þeir fundust, bjuggust þeir at ríða á burt. Þeir höfðu sterkar stengr ok langar. Fjórar brutu þeir stengr, ok þrjá daga reyndu þeir með sér, ok gerðist ekki at. Þá mælti Kvillánus: „Reynt þykki mér nú með okkr, ok kalla ek okkr jafna.“ „Svá þykki mér þat mega kalla,“ sagði Oddr. „Þá þykki mér ráð, at vit skiljum,“ sagði Kvillánus, „ok stríðum ekki lengr, ok vil ek bjóða þér heim til veizlu.“ „Þar stendr fyrir einn hlutr,“ sagði Oddr. „Hverr er sá?“ sagði Kvillánus. „Sá,“ kvað Oddr, „at ek veit eigi, hverr þú ert, en ek hefi þess heit strengt at vita, hverr konungr væri í Hólmgarði.“ Þá tók Kvillánus grímuna frá andliti sér ok mælti: „Þekkir þú nokkut þetta it nauðljóta höfuð?“ Oddr kenndi þá gerla Ögmund bónda Eyþjófsbana, því at öll merki sá þau á honum, sem Oddr hafði af honum rifit skegg ok ásjónu ok aptr á miðjan haus. Var þetta allt beingróit ok ekki hár á vaxit. Oddr mælti þá. „Nei, Ögmundr,“ sagði hann, „við þik sættumst ek aldri. Miklu hefir þú mér meira skaða unnit, ok býð ek þér til bardaga á morgin.“ Ögmundr játar því, ok annan dag eptir tóku þeir til bardaga. Var hann bæði æfr ok strangr, ok varð it mesta mannfall af hvárumtveggjum. Sírnir gekk þá enn sem optar raunvel fram ok drap margan mann, því at Sniðill beit allt, þat er fyrir varð. Svartr Geirríðarson sneri þá honum í móti, ok varð þar hörð sókn, en þó bilaði Sniðill þá at bíta, ok var Svartr þó hlífarlauss. Hvárki skorti Svart afl né illsku, en með því lauk þeira einvígi, at Sírnir fell dauðr fyrir Svarti með góðan orðstír. Þá hafði Oddr drepit alla skattkonunga Kvillánuss, suma skotit, en suma höggit. En er hann sá fall Sírnis, angraði honum mjök, ok þótti mjög ór einum brunni bera, hvern mannskaða hann fekk af Ögmundi ok hans mönnum. Þá leggr hann ör á streng ok skýtr at Svart, en hann brá við lófanum, ok beit ekki á. Svá fór önnur ok in þriðja. Þá kom Oddi í hug, at hann hafði mikils misst, þar er Gusisnautar váru honum horfnir. Hann snýr þá í burt ór bardaganum ok í skóginn ok höggr sér eina stóra kylfu ok gengr síðan aptr í bardagann. Ok er hann mætir Svart, taka þeir til at berjast. Lemr Oddr þá með kylfunni, svá at hann linnir eigi fyrr en hann hafði brotit hvert bein í Svart ok gekk svá af honum dauðum. Eigi hafði Kvillánus ekki at hafzt á meðan, því at svá segja menn, at ör flygi af hverjum hans fingri ok dæi maðr fyrir hverri, ok með atdugnaði manna hans hafði hann drepit hvert mannsbarn, þat er með Oddi var. Margt var ok fallit af Kvillánus, svá at varla kom tölu á. Oddr stóð þá enn upp ok varðist alldrengiliga. Hvárki var hann móðr né sárr; olli því skyrta hans. Nótt skildi þá með þeim, því at eigi var vígljóst. Fór Kvillánus þá til borgar með sína menn, þá er eptir lifðu. Var þat eigi meira en sex tigir manna, allir móðir ok sárir. Var hann síðan kallaðr Kvillánus blesi. Stýrði hann lengi síðan Hólmgörðum.

Oddr gekk á burt á merkr ok skóga, allt þar til at hann kom fram í Gallía. Þar réðu þá fyrir tveir konungar, en þó hafa þar verit tólf ríki. Annarr þeira hét Hjörólfr, en annarr Hróarr. Þeir váru bræðrasynir. Hróarr hafði drepit föður Hjörólfs til ríkis ok sat einn yfir ríkinu, nema Hjörólfr sat at einu fylki. Þar kom Oddr til hirðar hans. Konungr var ungr ok hafði til gamans at vera í skotbakka, ok gekk honum lítt. Oddr sagði, at þeir skyti ófimliga. „Hyggstu munu skjóta betr?“ sagði konungr. „Ekki þykkir mér fyrir því,“ sagði Oddr, ok nú skýtr hann ok hæfir ávallt. Þá finnst konungi mikit til um þenna mann ok mat Odd mikils. Konungr sagði honum, hversu vanhaldinn hann var af Hróari konungi. Oddr fýsti at beiða jafnaðarskiptis á ríkjunum. Þeir senda tólf menn með bréfum til konungs, ok er hann hafði yfir lesit bréfit, þá svarar hann ok sagði, at þeir væri eigi tæpidjarfir at beiða slíkra hluta ok þat mundi til at setja þá svá aptr, at eigi fýsti annan at beiða slíks. Ok síðan safna hvárirtveggja liði, ok hafa þeir Oddr eigi inn tólfta hlut liðs við Hróar. Oddr bað þá vísa sér til Hróars konungs. Síðan tók hann eina ör ok skaut at honum, ok kom á hann miðjan, ok fell þar Hróarr konungr, ok varð engi bardagi. Hjörólfr bauð Oddi ríkit, en hann undi þar eigi lengi ok leyndist á burt á einni nótt. Síðan lá hann úti á mörkum, þar til at hann kom í ríki sitt ok sezt þá um kyrrt. Nokkurum tíma síðar sendir Kvillánus Oddi gjafir miklar bæði í gulli ok silfri ok marga góða gripi ok þar með vináttumál ok sættarboð. Þá Oddr þessar gjafir, því at hann fyrirstóð af sinni vizku, at Ögmundr Eyþjófsbani, sem þá nefndist Kvillánus, var ósigranligr, því at hann mátti eigi síðr kallast andi en maðr. Ok er eigi getit, at þeir hafi síðan nokkura hluti við átzt, ok lauk svá þeira skiptum.

XXXI. KAPÍTULI

Nú sitr Oddr í ríkjum sínum, ok hefir hann þar verit um langa ævi ok átti tvá sonu við sinni konu. Hét annarr Ásmundr eptir fóstbróður hans, en annarr hét Herrauðr eptir móðurföður sínum, ok váru báðir efniligir. Þat var eitthvert sinn um kveld, er þau kómu í rekkju, at Oddr tók til orða: „För er sú ór landi, er ek ætla at fara.“ „Er þú ætlar, hvert?“ segir Silkisif. „Ek ætla norðr til Hrafnistu,“ sagði hann, „ek vil ok vita, hverr eyna hefir at varðveita, því at ek á at hafa hana ok mínir ættmenn.“ „Svá þykkir mér,“ segir hún, „sem þú hafir hér nógar eignir, er þú hefir Garðaríki allt ok slíkt af annarra eign ok ríkjum sem þú vilt ok þætti mér sem þú þyrftir eigi meira at ágirnast ok hirða ekki um eyjarskika þann, er vettugis er neytr.“ „Já,“ sagði hann, „svá er þat, at eyin er lítils verð, en þó vil ek ráða, hverir hana skulu hafa, ok mun ekki stoða at letja mik, því at ek em ráðinn at fara, ok mun ek skamma stund á burt vera.“

Síðan býr hann tvau skip ór landi ok fjóra tigi manna á hváru, ok verðr ekki til frásagnar um ferð hans, fyrr en hann kemr norðr í Hrafnistu í Noreg. En þeir menn tóku vel við Oddi, er þar váru fyrir, o gera veizlu í mót honum, ok þar þiggr hann hálfs mánaðar veizlu. Þeir bjóða honum at taka við eyjunni ok öllum þeim eignum, sem þar lágu undir. Hann gefr þeim allar þær eignir ok vill þar ekki dveljast. Síðan býr hann ferð sína, ok er hann út leiddr með góðum gjöfum.

Siglir Oddr nú ór Hrafnistu ok þar til, at þeir kómu fyrir Berurjóðr, en menn ætla, at þat liggi á Jaðri. Þá biðr hann lægja seglin. Þar gengr Oddr á land ok lið hans ok þangat, er bær Ingjalds hafði staðit, ok váru þar þá tóptir vallgrónar. Hann lítr þar yfir ok mælti síðan: „Mikit er slíkt at vita, at bær sá skal allr niðr fallinn ok allt aleytt, þat sem hér var fyrri.“ Hann gengr nú þangat, er þeir Ásmundr höfðu átt skotbakka, ok sagði, hverr munr hafi verit með þeim fóstbræðrum. Hann fylgir þeim ok þangat, er þeir höfðu á sund farit, ok sagði þeim þá allt til kennimarka. Ok er þeir höfðu sét þetta, þá mælti hann: „Nú munu vér fara ferðar várrar, ok tjáir nú ekki at horfa hér á land upp, en mikit er at sjá eptir slíku.“ Nú ganga þeir Oddr ofan, ok var þar nú hvervetna blásin jörð, er þá var blómguð vel, er Oddr var þar fyrr. Ok er þeir ganga ofan, þá mælti Oddr: „Þat ætla ek nú, at liðin ván sé, at spá sú komi fram, er völvan arma spáði mér fyrir löngu. En hvat er þarna?“ sagði Oddr, „hvat liggr þar, er þat eigi hrosshauss?“ „Já,“ segja þeir, „ok ákafliga skininn ok fornligr, harðla mikill ok allr grár utan.“ „Hvat hyggi þér um, hvárt þat mun haussinn Faxa?“ Þat varð Oddi fyrir, at hann stakk til haussins spjótskapti sínu. Hann hallaðist við nokkut svá, en undan honum hrökktist ein naðra ok at Oddi. Ormrinn höggr fót hans fyrir ofan ökkla, svá at þegar lýstr í eitri, ok blæss upp allan fótinn ok þar með lærit. Svá tekr Odd fast mein þetta, at þeir urðu at leiða hann ofan til sjávar. Ok er Oddr kom þar, sezt hann niðr ok mælti: „Nú skal skipta liði mínu í helminga, ok skulu sitja hjá mér fjórir tigir manna, ok vil ek yrkja kvæði um ævi mína, en aðrir fjórir tigir skulu gera mér steinþró ok draga þar at við. Þar skal leggja í eld ok brenna upp allt saman, þá er ek em dauðr.“

XXXII. KAPÍTULI

Nú tekr hann til kvæðisins, en hinir til sýslu sinnar at höggva steinþróna ok færa at viðinn. En þeir nema kvæðit, er til þess váru ætlaðir. Nú kvað Oddr þetta:

1.
„Hlýði seggir,
en ek segja mun
vígsvaldendum
frá vinum mínum;
seint er at dylja,
sék, at máttit
skógs skæstafr
við sköpum gera.

2.
Var mér fóstr gefit
at föður ráði,
brátt vöndumst því,
á Berurjóðri;
var mér ekki
vant til sælu,
þess er Ingjaldr
átti kosti.

3.
Óxum báðir
á Berurjóðri,
Ásmundr ok ek,
upp í bernsku;
skófum skeyti,
skip smíðuðum,
gerðum örvar
okkr at gamni.

4.
Sagði mér völva
sannar rúnir,
en ek vætki því
vildak hlýða;
gatk fyr ungum
Ingjalds syni,
at ek föðurtúna
fýstumst vitja.

5.
Búinn lézt Ásmundr
opt, meðan lifði,
málmþings vanr,
mér at fylgja;
sagðak karli,
at ek koma mundak
aptr aldrigi;
nú emk orðrofi.

6.
Létum beiti
á brim þrauka,
stóð hörr dreginn
höndum fjarri;
kómum at eyju
utan brattri,
þar er Grímr fyrir
garða átti.

7.
Sák blíðliga,
er til bæjar kom,
bekksagnir mér
báðar fagna;
víst mátta ek
með vinum mínum
gulli skipta
ok gamanmálum.

8.
Varð ek at vári
víss, at gerðust
brynþings boðar
Bjarma at sækja;
síðan kvaddak
Sigurð ok Guðmund,
vildak með fræknum
til farar ráðast.

9.
Váru horskir
á herskipum
frændr mínir tveir
at forráði;
vildu hásetar
horskir eignast
tak þat, er áttu
Tyrfi-Finnar.

10.
Vér kaupskipi
kómum heilu
at, þar er Bjarmar
byggðir áttu;
eyddum eldi
ættir þeira,
unnum löskvan
laðmann tekkinn.

11.
Hann lézt seggjum
segja kunna,
hvar til hodda var
hægt at ráða;
hann bað oss ganga
götu lengra,
ef vér vildim fé
fleira eiga.

12.
Réðu Bjarmar
brátt at verja
haug hermönnum
ok hamalt fylkja;
létum þegna,
áðr þaðan færim,
ófa marga
öndu týna.

13.
Réðum skunda
til skipa ofan,
þá er flótti var
á fen rekkinn;
misstum bæði
báts ok knarrar,
auðs ok ýta,
er ofan kómum.

14.
Skjótt nam kynda
í skóg þykkum
eld brennanda
uppi á landi,
svá við lopti
létum leika
hávan ok rauðan
hrotgarm viðar.

15.
Sáum skjótliga,
at skyndu at landi
skeiðr vegligar
ok skrautmenni;
fegnir urðu
þeir, er fyrir váru,
frændr mínir,
þá finnast gerðum.

16.
Létum skeika
at sköpuðu
drengmenn snarir
í drifaveðri:
sýndist seggjum
sandr á þiljum,
lands ván liðin,
lák eigi þar.

17.
Kómum at eyju
utan brattri
sumar síðla,
þá var segl rifat;
gerðu firðar
flestir allir
skipum til hlunns
skjótt at ráða.

18.
Slógum tjöldum,
en sumir fóru
björnu at veiða,
þeir er boga kunnu;
réðum í eyju
upp at kynda
bál brenniligt,
ok stóð björn fyrir.

19.
Kváðust fjallbúar
flytja mundu
oss ór eyju,
nema utan færim;
þótti eigi rekkum
rómr at heyra
hagligr sás var
hraunskjöldunga.

20.
Uggðum ekki,
síz eyjar til
vápns vígligir
viðir kómu;
hlóðu bragnar
fyr bjarg framan,
vegg sterkligan,
var ek at því.

21.
Réðk at ganga
með Gusisnauta
beggja á milli
bjargs ok eisu;
laustk í auga
einum þursi
ok í brjóst framan
bjarga Freyju.

22.
Þar fekk ek heiti,
þat ek hafa vilda,
er mik ór fjöllum
flögð kölluðu,
kváðust Oddi
Örvar- vilja
byr bráðliga
á braut gefa.

23.
únir létumst
á burt þaðan
brátt ór eyju,
þegar byr fengi;
heilir kómum
heim ór þeiri,
gerðu fagna
frændr hollvinum.

24.
Várum allir
vetr þann saman,
gulli gladdir
ok gamanmálum;
drógu firðar,
þegar frerum létti,
heldr skrautligar
skeiðr at vatni.

25.
Sigldum síðan
suðr með landi
tállaust skipum
tveimr ok einu;
væntum fengjar,
þar er fyrir váru,
ef vér Elfarsker
öll könnuðum.

26.
Fundum um síðir
fyrir í sundi
þegna nýta,
Þórð ok Hjálmar;
fréttu firðar,
þeir er fyrir váru,
hvárt vér vildum frið
eða á för halda.

27.
Báru rekkar
ráð sín saman,
þótti eigi firðum
féván mikil;
köru Háleygir
kost inn vildra,
réðum leggja
lag várt saman.

28.
Heldum allir
ór hafi utan,
þegar fullhugar
fengjar væntum;
hræddumst ekki,
meðan höfðingjar
heilir réðu
fyr herskipum.

29.
Várum reiðir,
þás randberendr
horska hittum
fyr Hólmsnesi;
réðum eignast
allar gerðar
snyrtidrengja
af sex skipum.

30.
Várum allir
vestr með Skolla,
þar at landi sat
lýða drottinn;
báru bragnar
blóðgar undir,
sverðum skornir,
en vér sigr höfðum.

31.
Höfðu jarls liðar
útnes hroðit,
rógþings vanir,
sem refar hundum;
unnum vit Hjálmarr,
er hinig fórum,
eldi ok usla
eytt skipum.

32.
Frétti Guðmundr,
ef ek fara vilda,
heim at hausti
ok honum fylgja;
sagðak svinnum,
at ek sjá vildi
norðr aldrigi
niðja mína.

33.
Mæltum allir
mót at sumri
austr í Elfi
til útfarar;
vildi Hjálmarr
inn hugumstóri
sveit mína suðr
með sér hafa.

34.
Fóru teitir
tveggja vegna
brynþingsboðar,
þegar byrir fengust;
sigldum síðan
Svíþjóðar til,
sóttum Ingva
til Uppsala.

35.
Mér gaf Hjálmarr
inn hugumstóri
fimm bólstaði
á fold saman;
undak auði,
meðan aðrir mik
hringum kvöddu
ok heils friðar.

36.
Fundust allir
á fegins dægri
sænskir seggir
ok Sigurðr norðan;
ræntu ýtar
eyjarskeggja
auði öllum,
en þeir elds biðu.

37.
Létum vestr þaðan
vandar fáka
Írlands á vit
öldur kenna;
höfðu þeira,
er þangat kómum,
drengir ok drósir
drifit ór húsum.

38.
Rannk at víðri
vagns slóðgötu,
unz ek strengvölum
stríðum mætta;
mundak Ásmund
auði mínum
aptr ódáinn
öllum kaupa.

39.
Sák um síðir,
hvar saman kómu
karlar röskvir
ok konur þeira;
þar létk fjóra
frændr Ölvarar
eggleiks hvata
öndu týna.

40.
Réð mik ór vagni
víf at kveðja,
ok þær hoddum mér
hétu góðum;
bað mik snót koma
sumar it næsta,
lézt þá at launum
leita mundu.

41.
Varat sem brynja
eða bláir hringar
ísköld um mik
ofan felli;
þá er um síður
silkiskyrta
gulli saumuð
gekk fast ofin.

42.
Fórum vestan
fengjar vitja,
svá at bragnar mér
bleyði kenndu,
unz á Skíðu
skatnar fundu
bræðr bölharða
ok at bana urðu.

43.
Sóti ok Hálfdan
í Svíaskerjum
mörgum manni
at morði varð;
unnum þeira,
áðr þaðan færim,
hálft hundrað skipa
hroðit með stöfnum.

44.
Fundum þegna,
er þaðan fórum,
teita ok sleitna
í Trönuvágum;
varat Ögmundi
andrán tegat,
komumst þrír þaðan,
en þeir níu.

45.
Máttak banorði
fyr brögnum hrósa
snotra seggja,
er til sjóvar kómum;
höfðum vit Hjálmarr
haldit illa,
þá er Glámi stóð
í gegnum spjör.

46.
Fórum heim þaðan
horskir drengir,
en haug Þórði
hávan urpum;
maðr engi þorði
oss móti gera,
var oss einkis
vant ins góða.

47.
Váru vit Hjálmarr
hvert dægr glaðir,
meðan herskipum
heilir réðum,
unz í Sámseyju
seggi fundum,
þá er benlogum
bregða kunnu.

48.
Létum falla
und fætr ara
tírarlausa
tólf berserki;
þá varðk skiljast
á skapadægri
víð þann inn mesta
minn fulltrúa.

49.
Hafðak eigi
á aldri mínum
höfuð hraustara
hvergi fundit;
bark mér á herðum
hjálmum grimman
ok til Sigtúna
síðan hafðak.

50.
Létk eigi þess
langt at bíða,
at ek Sæundi
at sjónum varð;
unnu skatnar
skip mín hroðin,
en sjálfr þaðan
sunds kostaðak.

51.
Gekk ek um Gautland
í grimmum hug
sex dægr í samt,
áðr Sæund fyndak;
létk hans liðmenn
hjörvi mæta
sex ok átta
með sjálfum gram.

52.
Létk suðr í haf
langt um farit,
at ek grunnsævi
gildu mættak;
varðk einn saman,
en annan veg
gumna mengi
gekk helvegu.

53.
Enn komk þar,
at Akvítánía
bragna kindir
borgum réðu;
þar létk fjóra
fallna liggja
hrausta drengi;
nú emk hér kominn.

54.
Þat var fyrri,
at ek fat senda
orð inum nyrztum
niðjum mínum;
varðk svá feginn
fundi þeira
sem hungraðr
haukr bráðum.

55.
Brögnum þrimr
buðu skatnar
margir síðan
metorð þaðra;
en ek þeygi
þiggja vildak;
urðu mínir bræðr
báðir eptir þar.

56.
Réð ek skunda
frá skatna liði,
unz hittak breiða
borg Jórsala;
réð ek allr
í á fara,
ok kunnak þá
Kristi at þjóna.

57.
Veit ek, at fossum
falla lét
Jórdán um mik
fyrir utan Grikki;
helt enn þó,
sem hverr vissi,
ítrger skyrta
öllum kostum.

58.
Mættak gammi
gljúfrum næri,
flaug hann með mik
fjarri löndum,
þar til er háva
hamra fundum,
ok lét mik hvílast
í hreiðri sínu.

59.
Unz mik Hildir
hafði á brottu
risi rammligr,
á róðrar skútu;
lét mik veitir
Vimrar elda
tólf mánuði
með sér hvílast.

60.
Þýddumst ek hjá Hildi
horska ok stóra,
raunsjáliga
risa dóttur,
ok við henni
heldr sterkligan,
ítran son
eiga gerðak
ok ólíkan
öðrum þegnum.

61.
Þann drap Ögmundr
Eyþjófsbani
í Hellulands
hrauns óbyggðum,
félaga hans níu
fjörvi næmdak;
hefkat víking
verra fundit.

62.
Fleiri hefir mína
fóstbræðr drepit,
Sírni ok Garðar,
gekk skegg af flagði;
var hann engum líkr
at yfirliti
ok kallaðr síðan
Kvillánus blesi.

63.
Þóttak hæfr
at hjörregni,
þá vér börðumst
á Brávelli;
bað Hringr þá
hamalt fylkja
Odd inn víðförla
at orrostu.

64.
Hittak hugsnara
hildinga tvá
litlu síðar,
þá vér löndum réðum;
veittak öðrum
vígs of gengi
ungum jöfri
arfs at kveðja.

65.
Komk um síðir,
þar er snarir þóttust
Sigurðr ok Sjólfr
í sveit konungs;
réð oss skatna lið
skots at beiða
ok skjaldar fimi
við skatna mengi.

66.
Skautkat skemmra
en skilfingar,
var létt skafin
lind í hendi;
réðum síðan
sunds at kosta;
létk þá báða
blóði snýta.

67.
Var mér skjaldmeyju
skipat it næsta,
þá er orrostu
eiga skyldum;
veitk, at ýtar
í Anþekju
andrán biðu,
en vér auð fjár.

68.
Sóttum sverði
seggja kindir
ok trégoðum
týndum þeira;
barðak Bjálka
í borgarhliði
eikikylfu,
svát önd of lét.

69.
Þá var mér Hárekr
hollr fulltrúi,
þás mér fastnaði
fóstru sína;
áttak horska
hilmis dóttur,
vel réðum snót saman
sigri ok löndum.

70.
Satk at sælu
síðan minni
vilgi lengi,
sem ek vita þóttumst;
fjöld er at segja
frá förum mínum
snotrum seggjum;
sjá mun in efsta.

71.
Þér skuluð skynda
til skipa ofan
heilir allir,
hér munum skiljast;
berið Silkisif
ok sonum okkrum
kveðju mína,
kemk eigi þar.“

Ok er lokit var kvæðinu, þá dregr at Oddi fast, ok leiða þeir hann nú þangat, sem steinþróin var búin. Þá mælti Oddr: „Nú skal þat allt sannast, er hún sagði mér völvan. Nú mun ek leggjast niðr í steinþróna ok deyja þar. Síðan skuluð þér slá at utan eldi ok brenna upp allt saman.“ Síðan leggst hann niðr í steinþróna ok mælti: „Nú skuluð þér bera kveðju mína heim Silkisif ok sonum okkrum ok vinum.“ Eptir þetta deyr Oddr. Slá þeir þá eldi í ok brenna upp allt saman ok ganga eigi fyrri frá en þat er allt brunnit. Svá segja flestir menn, at Oddr hafi verit tólf álna hár, því at svá var steinþróin innan at mæla. Nú búa þeir ferð sína fylgdarmenn Odds ok ferðast austr aptr. Gefr þeim vel byri til þess, er þeir koma heim. Sögðu þeir Silkisif þau tíðendi, er gerzt höfðu í ferðum þeira, ok bera henni kveðju hans. Henni þykkir þessi tíðendi mikil ok svá landsmönnum, ok settist hún at ríki eptir þetta ok Hárekr, fóstri hennar, með henni, ok varðveita þau land ok þegna til þess, er synir Odds váru til færir at taka við ríkinu. Nú óx þar upp sá ættbogi, sem frá Oddi er kominn í Garðaríki. En mær sú, er Oddr átti eptir á Írlandi, er Ragnhildr hét, hafði farit vestan eptir liðna móður sína ok norðr til Hrafnistu ok hefir þar verit gift, ok hefir margt manna frá henni komit, ok sá ættbogi hefir þar upp vaxit. Ok lýkr þar nú sögu Örvar-Odds, eptir því sem þér hafið nú heyrt frá sagt.